Ugledni srpski istoričar srednje generacije dr Slobodan Selinić uspješno i vrlo prepoznatljivo nastavlja da daje značajan doprinos izučavanju razvoja jugoslovenske diplomatije. Nedavno je to uradio knjigom „Književna diplomatija – međunarodna saradnja jugoslovenskih pisaca od sredine pedesetih do kraja sedamdesetih godina 20. vijeka”, koju je ove, 2019. godine, izdao Institut za noviju istoriju Srbije, na kome je Selinić zaposlen kao viši naučni saradnik. Uz njegovu saglasnost i odborenje izdavača, u narednih nekoliko brojeva, objavićemo pojedine fragmente iz opširnog poglavlja ove knjige naslovljenog: „U sjenci političkih odnosa: saradnja i sporovi sa Istočnom Evropom”.

Dr Selinić se inače bavi proučavanjem društvene istorije, spoljne politike i diplomatije socijalističke Jugoslavije i do sada je, prije ove, napisao knjige: „Beograd 1960-1970”, „Snabdijevanje i ishrana” (2005), „Jugoslovensko-čehoslovački odnosi 1945-1955” (2010), „Jugoslavija i svijet 1945-1950: hronologija” (2010, koautor), „Partija i diplomatija u Jugoslaviji 1945-1952” (2013) i „Srbija i jezički sukob u Jugoslaviji 1967” (2017). Bio je urednik zbornika radova „Spoljna politika Jugoslavije 1950-1961” (2008) i „Jugoslovenska diplomatija 1945-1961” (2012). Urednik je časopisa „Tokovi istorije”.

– U nauci je od ranije poznato da diplomatija ne mora biti samo politička. Značaj drugih, nepolitičkih sfera života, poput vojske, nauke i kulture u spoljnopolitičkoj orijentaciji Titove Jugoslavije i preplitanje diplomatske istorije sa vojnom, kulturnom, naučnom pokazani su u radovima Mileta Bjelajca „Vojska i diplomatija”, Miroslava Perišića „Od Staljina ka Sartru”, Radine Vučetića „Koka kola socijalizam”, Dragomira Bondžića „Misao bez pasoša”. Miroslav Perišić je uočio istorijske vododjelnice u kojima je kultura bila „prethodnica i sastavni dio spoljne politike”. I u sferi književnosti Titova Jugoslavija je imala svoju diplomatiju i spoljnu politiku, tačnije i ovaj segment jugoslovenske kulture imao je međunarodni značaj i prožimao se sa spoljnom politikom – zapisao je, pored ostalog, u predgovoru svoje najnovije knjige dr Selinić, a te njegove riječi djeluju nam kao najbolji uvod za pomenuto poglavlje, čije ćemo fragmente ovdje prenijeti.

Književna saradnja ili uzajamno upoznavanje jugoslovenskih i naroda koji su poslije Drugog svjetskog rata pripali političkom sistemu socijalističkih država Istočne Evrope, posebno onih slovenskih, imali su korijene u prethodnim decenijama. Ta saradnja je poslije rata dobila jasne političke obrise i motive u okviru politike savezništva i političkog približavanja Jugoslavije i država „narodne demokratije”. Saveznički ugovori koje su sklapale vlade tih zemalja bili su praćeni konvencijama o kulturnoj saradnji, a u okviru njih je predviđana i saradnja književnika. Ona je zasnivana na posjetama književnih delegacija, objavljivanju književnih djela i sličnom.

Saradnja Jugoslavije i zemalja IB-a na polju kulture doživjela je jak udarac sukobom Jugoslavije i IB-a 1948. Pogoršanje političkih odnosa bilo je praćeno slabljenjem ekonomskih i kulturnih veza. U jesen 1949. istočnoevropske zemlje su otkazale ugovore sklopljene sa Jugoslavijom.

Dio procesa kidanja veza usled sukoba Jugoslavije i IB-a bilo je i slabljenje, a potom i potpuno obustavljanje saradnje u oblasti kulture, umjetnosti i nauke. Takvu sudbinu je imala i književna saradnja. U Poljskoj je, na primjer, dok se situacija „ne rasvijetli”, odloženo objavljivanje Nazorove knjige „S partizanima”, Davičove knjige „S Markosovim partizanima” kao i djela „Na Drini Ćuprija” i „Travnička hronika” Iva Andrića, koji se baš u vrijeme sukoba Jugoslavije sa IB-om zatekao na Svjetskom kongresu intelektualaca za odbranu mira u Vroclavu (25-28. avgust 1948).

PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

(NASTAVIĆE SE)

---