Komedija je bila još jedan žanr koji je pretrpio ozbiljne štete od navale filmova za široki ekran i uopšte depresivnih društvenih prilika u vrijeme makartizma i Hladnog rata, mada je bilo istaknutih izuzetaka. Glavni adut filmskih komedija ove vrste nisu bile verbalne ili vizuelne dosjetke, nego prije svega produkcija izuzetno visokog nivoa. To je, konačno, bio i glavni strategijski činilac holivudskog rata protiv televizije. Izvjesno vrijeme ta strategija imala je uspjeha, mada je novo medijsko sredstvo, na kraju decenije u sve većoj mjeri, nastavilo da mami i publiku i komičare da napuste film i okrenu se njemu. Bob Houp (1903–2003. godine – Sin bledolikog/Son of Paleface, Frenk Tešlin, 1952) i Deni Kej (1913–1987. godine – Dvorska luda/The Court Jester, Norman Panama, 1956), čije su filmske karijere počele u prethodnoj deceniji, bili su popularni pedesetih godina u A–produkciji, kao što je bio i slepstiktim Dina Martina (1917–1995) i Džerija Luisa (1926–2017), koji je naslijedio Abota i Kostela. Martin i Luis su snimili sedamnaest filmova od 1949. do 1956. godine, od kojih su najbolje režirali Frenk Tešlin i Norman Taurog. Kada se tim raspao poslije filma Holivud ili propast (Hollywood or Bust, Tešlin, 1956), Martin je započeo uspješnu karijeru kao glumac i televizijski zabavljač, dok je Luis nastavio rad i postao zvijezda među komičarima u filmovima kao što su Osjetljivi prestupnik (The Delicate Delinquent, Don Makgvajer, 1957), Idealna dadilja (Rock-a-Bye Baby, Tešlin, 1958) i Muška gejša (The Geisha Boy, Tešlin, 1958), a najzad je i režirao (a često pisao scenarija i bio producent) sopstvene filmove, tokom šezdesetih – Čarobni napitak dr Džerija (The Nutty Professor, 1963), The Patsy (1964) i The Family Jewels (1965). Francuzi ga smatraju vodećim stvaraocem (auteur), dok njegov bleskasti komični lik nije naišao na naročito uvažavanje među američkim kritičarima. Luis će vjerovatno ostati zapamćen, prije svega, po tehnološkim inovacijama, svoje nastupe je, na primjer, pratio pomoću više kamera video-sistema za nadzor i prvi je tokom šezdesetih koristio tehniku video-reprodukcije snimljenih kadrova, koja je kasnije postala standard u filmskoj industriji. Mnogo prefinjenije nego Luis, a sigurno briljantne koliko i Houp i Kej, bile su dvije komičarke toga doba: Džudi Holidej (1922–1965) i Merilin Monro (1926–1962).

Obje su se pojavile u duhovitim komedijama za odrasle, na primjer, Holidej u Juče rođena (Born Yesterday, Džordž Kjukor, 1950, i Monro u Muškarci više vole plavuše (Gentlemen Prefer Blondes, Hauard Hoks, 1953) i objema je prerana smrt – Monro je nenadano izvršila samoubistvo; Holidej je umrla od raka, i na tragičan način prekinule karijeru. Poslije tih filmova uslijedila je dezinfikovana seksualnost ciklusa skupih produkcija Roka Hadsona i Doris Dej na temu borbe polova, koju je 1959. godine započeo film Šaputanje na jastuku (Pillow Talk, Majkl Gordon) a nastavili Pidžama za dvoje (Lover ComeBack, Delbert Men, 1961) i Ne šalji mi cvijeće (Send Me No Flowers, Norman Džuison, 1964). Ti filmovi, kao i ostali koji su ih imitirali, imali su sledbenike u vidu ciničnih visokobudžetnih komedija na temu seksa posvećenih strategijama zavođenja (Under the Yum-Yum Tree, Dejvida Svifta, 1963; Seks i usamljena djevojka (Sexand the Single Girl) i Kako ubiti svoju ženu (How to Murder Your Wife, Ričarda Kvina, 1965), koje su odslikavale, ponekad pomalo perverzno, „seksualnu revoluciju” šezdesetih godina. Srodno amoralnom cinizmu ovog ciklusa jeste ono što bi se najtačnije moglo nazvati „korporacijskom komedijom”. To su filmovi, na primjer, Keš Mek Kol (Cash McCall, Džozef Pevni, 1960) i The Wheeler Dealers (Artur Hiler, 1963), koji su se otvoreno i s mnogo humora bavili prevarama u poslovnim krugovima i unaprijed predočili kaljugu prevara u poslovnim i vladajućim krugovima, prije svega afere „Votergejt” i „Korejagejt” koje su izbile sedamdesetih godina. Mračni genije američke komedije tog doba bio je njemački emigrant Bili Vajlder (1906–2002), čiji je film Dvostruko obeštećenje (Double Indemnity, 1944) bio jedan od prototipova film noir.

Piše: dr Radoslav T. Stanišić,

filmski i TV reditelj

Nastaviće se

---