-PIŠE: DR RADOSLAV T. STANIŠIĆ, FILMSKI I TV REDITELj

Mladi reditelji Novog talasa bili su prva obrazovana generacija filmskih stvaralaca u istoriji. Uspjeh koji je Novi talas postigao 1959. godine, i kod kritike i u komercijalnom pogledu, bio je toliki da je u periodu 1960–1962. preko stotinu novih francuskih reditelja moglo da nađe sredstva za svoje prve cjelovečernje filmove – neobično za industriju koja je ranije bila tako konzervativna. U nekim slučajevima, reditelji komercijalnog hita, kao što su Godar ili Trifo, bili bi producenti svom prijatelju koji je imao manje sreće.
U brojnim drugim slučajevima, francuski komercijalni studio bi bio producent, u nadi da će dobiti sjajan hit kao što je film „Do poslednjeg daha” uloživši pritom u njega budžet u nivou B-produkcije. Zapravo, klima stvaralačkog i komercijalnog entuzijazma tokom te dvije godine bila je takva da je praktično svako ko je to želio mogao da dobije finansijsku podršku za snimanje niskobudžetnog filma, mada mnogi koji su se posvetili režiji ili nisu imali talenta ili potrebnog znanja da bi njihov proizvod bio uspješan.
Komercijalne propasti najmanje talentovanih počele su masovno da se dešavaju 1962, a do 1964. studiji su bili tako strašno razočarani radom amatera s dobrim namjerama da je ubuduće bilo teže naći novac za prvi film nego što je to bilo pedesetih godina. Do tada je Novi talas, kao kolektivni fenomen, bio završen i francuska filmska industrija se vratila svojim konvencionalno strogim obrisima. Ali, francuskom filmskom industrijom i dalje je u stvaralačkom pogledu dominirala šačica mladih sineasta, koja je i pokrenula ovaj pokret i iznikla iz njega kao grupa njegovih najznačajnijih ličnosti – Fransoa Trifo,
Žan Lik Godar, Alen Rene, Klod Šabrol – i mala grupa prefinjenih ali ne tako spektakularnih talenata, kao što su Luj Mal, Erik Romer, Žak Demi, Žak Rivet i Anjes Varda.
Fransoa Trifo (1932–1984), komercijalno najuspješniji u „postnovotalasnoj” grupi, uspio je da ostane nezavisan tako što je osnovao sopstvenu produkcionu kompaniju, Les films du carrosse (1961), koja je nazvana tako u znak sjećanja na Renoarov film „Zlatna kočija” iz 1952.
Najveći uticaj na Trifoa imali su američki B-film, film noar, i djela Alfreda Hičkoka i Žana Renoara. Trifo je nastavio liniju započetu filmom „Četiri stotine udaraca” (1959), nazvanim „učtivom počašću američkom B-filmu”, djelom „Pucajte na pijanistu” (1960), kako je sam govorio, rađenom po motivima američkog gangsterskog trilera „Tamo dole” (Down There) Dejvida Gudisa. Po prikazivanju, ovaj film je kritikovan zbog radikalnih promjena raspoloženja i žanra, iz komedije u melodramu pa u tragediju, kao i zbog manipulativnosti nepovezanog narativnog stila. Ipak, ovaj film je bio isto što i Godarovo djelo „Do poslednjeg daha” – u suštini film novog talasa, prepun vizuelnih dosjetki, aluzija na druge filmove, mješavine ili „eksplozije” žanrova i svih samorefleksivnih konvencija ovog pokreta. Kao i u filmu „Četiri stotine udaraca”, fotografija u ovom filmu je zadivljujuća, za šta je zaslužan snimatelj novog talasa Raul Kutar, koji je svoj posao uradio u dijaliskopu. Trifoov treći igrani film, „Žil i Žim” (1961), pohvala je uticaju Renoara i francuske lirske tradicije. Kao i u Renoarovom radu, osnovne teme filma „Žil i Žim” su prijateljstvo i nemogućnost da se postigne puna sloboda u ljubavi (ili, kako sam Trifo kaže, „monogamija je nemoguća, a sve drugo je gore od nje”). Sasvim u skladu s radnjom, ovaj film ne sadrži samosvojnu pirotehniku tipa one iz „Pucajte na pijanistu”, nego je ljupko komponovan i sniman rukom Raula Kutara u franskopu, još jednoj varijanti sinemaskopa. Emocionalni lirizam filma „Žil i Žim” ostvaren je nekonvencionalnom primjenom telefoto-zumova, usporenog kretanja, zaustavljenih kadrova, anamorfne distorzije (u djelu s borbama u Prvom svjetskom ratu), pa čak i snimanjem iz helikoptera. Pošto je režirao film „Antoan i Koleta” (1962), koji je snimio takođe Kutar u franskopu, za antologijski omnibus film „Ljubav u dvadesetoj” (1962),Trifo je producirao opet u saradnji sa svojim maštovitim snimateljem – uzdržanu i saosjećajnu studiju sredovječnog doba, „Nežna koža” (1964), okončanu potpuno melodramski. Grozničava adaptacija djela „Farenhajt 451”(1966) Reja Bredberija bio je Trifoov prvi film na engleskom jeziku.
(NASTAVIĆE SE)