-Sa ruskog preveo: VOJIN PERUNIČIĆ

U tom periodu iz Moskve u Arhangelsk stižu strogi službeni zahtjevi da one, koji su došli na brodove zbog zarade treba provjeriti „da li su došli po carskom pozivu ili su došli kao plaćenici”. Izdato je naređenje: „A ako taj Njemac kaže da je došao kod nas kao plaćenik” treba mu reći da „sada našem gospodaru takvi ljudi nijesu potrebni”. Naravno, takva naredba nije potrajala dugo, jer specijalista nije bilo dovoljno, posebno ne vojnih.
1630. godine već se govori o vrbovanju cijelih pukova u inostranstvu.Njnjemački pukovnik u službi moskovske Vlade Aleksandar Lesli, na primjer, dobija naređenje da ide u Švedsku da unajmi „pet hiljada vojnika-pješadinaca, koji su za to voljni”. Postojalo je samo jedno ograničenje, koje je bilo uneseno u naredbu, koja je bila data Lesliju: „Unajmiti plaćenike, koji znaju da ratuju, koji su vrijedni i odani, ali ne uzimati Francuze i druge papine vjernike”. Nepovjerenje prema katolicima je bilo na snazi i više od dvadeset godina poslije Smutnih vremena.
Paralelno sa vrbovanjem plaćenika za borbu sa Poljskom ide i obuka samih Rusa vojnim vještinama. Već 1630. godine ruska armija je na pola puta od redovnog stanja. 1632. godine, kad su Rusi pokušali da vrate Smolensk od Poljaka i pokrenuli prema gradu svoju armiju od 32 hiljade vojnika, hiljadu i po od njih su bili strani plaćenici, a 13 hiljada Rusa već je bilo prošlo savremenu vojnu obuku kod stranih specijalista i bili naoružani vatrenim oružjem. Neuspjeh pod Smolenskom nije zaustavio reorganizaciju armije, već, naprotiv, to im je dalo podsticaj. Za vrijeme cara Alekseja Mihajloviča 1647. godine za obuku ruskih vojnika za savremeno ratovanje štampa se priručnik „Obuka i vještina ratovanja pješadijskih jedinica”.
Istovremeno se preduzima i prave pokušaji da se pokrene proizvodnja sopstvenog naoružanja.
Do tada je svo naoružanje kupovano u inostranstvu. Takođe i Lesli, istovremeno sa vrbovanjem plaćenika, po naređenju iz Moskve kupuje u Švedskoj 10 hiljada musketa sa mecima i 5 hiljada mačeva. Iz Holandije dolazi barut i topovska đulad. Sve to skupo košta, ali nećemo govoriti o tome da isporuka naoružanja iz inostranstva čini Rusiju krajnje zavisnom.
Kao prvo, naravno, počinje se sa istraživanjem neophodnih ruda i minerala kod svoje kuće. Baš tih godina se dešava dolazak velikog broja stranih „stručnjaka za rudu” u Rusiju. U zemlju je pozvan, na primjer, engleski inženjer Bulmer, za koga je važila ova preporuka:
„... Svojim umijećem i pameću on zna da pronalazi rudu sa zlatom, srebrom, bakrom i dragim kamenjem i mnoga takva mjesta su mu poznata”.
Sudeći na osnovu istorijskih dokumenata, geografija geoloških istraživanja je široka, spisak mjesta, u kojima se vrši istraživanje, veoma je velik, još tada su geolozi stizali čak do dalekog sibirskog Jenisejska.
1632.godine holandski trgovac Andrej Vinius je dobio koncesije za izgradnju fabrika pored Tule za proizvodnju čelika i livenog gvožđa, obavezujući se da će za Ruse proizvoditi po sniženim cijenama. Upravo od tada čuvene tulske fabrike oružja počinju sa svojom istorijom postojanja, koje su kasnije bile nacionalizovane od strane vlasti. Da bi obezbijedili tulske fabrike radnom snagom, njima su ustupili cijelu opštinu sa stanovništvom, a time je počelo stvaranje klase fabričkih radnika od seljaka – budućeg proleterijata.
Dokumenta iz 1634.godine svjedoče o dolasku majstora –topioničara bakra iz Saksonije. Majstorima obećavaju da „bakra... u Moskovskoj državi ima puno”. 1644. godine, još jedan stranac, hamburški trgovac Marselius dobija koncesiju na 20 godina za izgradnju fabrika za „proizvodnju i obradu željeza” pored rijeka Vage, Kostrome i Šeksne. Tada takođe počinje izgradnja i drugih fabrika, kao što su fabrika za staklo, fabrika za potašu i t.d. U tom periodu razni strani specijalisti dolaze masovno u Rusiju. Glavni uslov za dolazak je bio jednak za sve, svi su bili u obavezi da dobro obuče ruskog čovjeka svom zanatu i da ne sakrivaju nikakvu tajnu od svojih učenika.
Pored stvaranja armije, vlast je tada počela da razmišlja o izgradnju flote. Rusi su bili odsječeni Šveđanima od Baltika. Sjeverne luke u Arhangelsku i u drugim mjestima bile su previše udaljene ne samo od Moskve, nego i od zapadnoevropskog tržišta. Izlazak na Kaspijsko more još uvijek nije obećavao veliku korist. Ipak je odlučeno da se uz pomoć Holanđana, kao probni balon, izgradi prvi brod za Kaspijsko more. 1669.godine u Kolomenskom srezu, u selu Dedinovu, bio je porinut u rijeku Oku prvjenac ruske flote brod „Orao”. Let „Orla” se pokazao, naravno, kratkim, već 1670.godine on je pao u ruke pobunjenih kozaka Stjepana Razina i bio spaljen. Neuspješno se završio i projekat zakupa cjelokupne luke za rusku flotu u inostranstvu. Poznato je da su 1662. godine Rusi vodili slične pregovore sa Kurlandijom, ali nijesu ni u tome uspjeli. Projekat za izgradnju ruske flote morao se odložiti do vremena Petra Velikog, ali je još tada ovo pitanje vlast sasvim jasno definisala.(NASTAVIĆE SE)