-Piše: Darko Jovović

Nakon završene gimnazije u Beranama sudbina je Ratka Deletića odvela na Kosovo. Tamo gdje su brojne njegove komšije i rođaci, grabeći preko Čakora, odlazili da prigrle obećanu zemlju spremnu da nahrani gladne i ugrije ozeble. Zemlju koju su Vasojevići uvijek doživljavali kao najsvetiju parcelu na zemaljskom šaru. Počeo je da studira na Filozofskom fakultetu u Prištini, na grupi za srpskohrvatski jezik i književnost. Tada je, pored toga što je pisao stihove, počeo da se bavi novinarstvom. Bio je jedan od osnivača studenstskog lista „Novi svet”. Postao je i jedan od njegovih urednika u redakciji koju je Opštinski komitet Saveza komunista Prištine i Pokrajinski komitet Saveza komunista Kosova i Metohije smijenio 1972. godine. Tada je Ratku zabranjeno da se bavi novinarstvom i da objavljuje književne radove na teritoriji Kosova i Metohije. Zbog partijsko-policijskih pritisaka Deletić je morao da napusti Prištinu. Prešao je u Nikšić u kom je nastavio da se bavi novinarskim poslom. Represije kojima je bio izložen u Prištini dale su Ratku dodatni motiv da do kraja života pjeva o Kosovu i Metohiji, naslućujući da se nešto strašno sprema njegovom narodu koji je vjekovima živio na ovoj svetoj srpskoj zemlji. Ređao je stihove, pjesme i zapise o Metohiji i Kosovu polju, opominjući da se istorija ponavlja i da je „velika zima” na pragu. Utkan u kosovsku ranu iznjedrio je zbirku stihova pod nazivom „Toplina bola”. Istoimena pjesma iz te zbirke, nastala 1970. godine, slikovito prikazuje koliko je Ratko patriotizma nosio u sebi. Tu pjesmu su kao kultnu recitovali studenti, ali i mnogi drugi kojima su romantika i lirska nota bili na srcu. I sam Ratko je volio da govori stihove iz te pjesme ističući da nosi led u grudima i da traži toplinu bola da mu vrate. Bila je to opomena za svu slovensku braću, uz bolnu njegovu konstataciju da od nas ne ostaje ništa osim smrti. On je pišući ovu i neke druge pjesme tražio melem za rane, tražio čovjeka koji može riječ da razumije i ostavi nadu u izgubljenim godinama punim čekanja. A da je to tako svjedoči prva strofa iz njegove pjesme „Toplina bola” koja glasi:
Došao sam da ovaj dan spasavam,
Gdje je ovom bezvlašću međa?!
Zakorači u vrijeme tako ranjav
Moja slovenska krv s nožem u leđa.
Nosio je Ratko taj nož u leđima do kraja života. Krvario je po drumovima uzvikujući: „Još traju nebesa”. Tim riječima je krstio i jednu od svojih knjiga. Ali u svemu tome nije gubio nadu. Ostavljao je prolaz za pokoljenja. Dozivajući majku, koja kao molitva izvire iz njegove poezije, govorio je:
Ovim putem
Kojim sam hodio,
Ovim putem
Majko moja, Putovati
Još nam je dugo
Niz Crno polje
Kosovo.
Deletić je, uz odjek Zvona Dečanskog skupljao riječi i kosti, govorći da su razasute krstače što svijetle ravnicom sve što ima. Kosovsko-metohijska poezija Ratka Deletića i svi njgovi drugi zapisi o kosovskom usudu i rani su plod istorijske svijesti srpskog naroda. On je u svojim rukopisima smjestio odjeke kneževe večere, tragičan ishod Kosovskog boja, ljepotu kosovskih polja na kojima najljepši plodovi zriju. Tako je dokazivao da tamo još bitiše njegova duhovna kolijevka koju spasava i čuva uzvišenost drevnih srpskih manastira i tvrđava. To je dokazivao stihovima:
Kosovo se vidi odakle god hoćeš
Kud god kreneš ono je sa nama
Gdje god da stigneš ono te čeka
I Nije to obično, već viđeno, naricanje o „Kosovskoj rani”. Naprotiv, njegovo kazivanje odiše snažnom i kompleksnom poetikom, koja njegoševskim zavjetom otkriva jačinu Deletićevih unutrašnjih pobuda i emocija. Da se primijetiti da i melanholija koja prati Ratkove pjesme krije u sebi poetsku draž. Ona je dokaz da on nije pribjegavao vještačkim improvizacijama, već da je svoju gorčinu kalemio običnim govorom koji narod ište. U tom govoru svakako treba čitati između redova, jer i kad se učini da se radi o jednostavnim stihovima da se zapaziti da oni u sebi kriju duboka potesko-filozofska razmišljanja vrijedna pažljivije analize.
(NASTAVIĆE SE)