-Priredio:Miladin Veljković

Po završetku Akademije likovnih umjetnosti u Minhenu, prve izložbe u Beogradu, neuspješnog pokušaja da se zaposli u Požarevcu ili negdje u zemlji, studijskog putovanja po Španiji i boravka u Londonu gdje se, na izložbi u Blumsberi galeriji (Bloomsbury Gallery), prvi put predstavila javnosti izvan Srbije, Milena Pavlović Barili obrela se, u jesen 1931. godine, u Parizu. U „gradu svjetlosti”, na otvaranju samostalne izložbe u galeriji Mlada Evropa (Jeune Europe Galerie), aprila 1932. godine upoznala je kubanskog pijanistu Rejnolda Gonzalesa (Reynolds Gonzalez). On je tom prilikom kupio jednu Mileninu sliku, autoportret, i tako ušao u njen život. Sa Gonzalesom je Milena dugo bila u dubokoj emotivnoj vezi i on je, pored porodice, druga bitna spona naše slikarke sa svijetom muzike. Ona je pažljivo pratila njegovu umjetnost i, čak, izvjesno vrijeme, zajedno sa njim išla na koncertne turneje: Milena je bila uz Gonzalesa kada je održao niz koncerata u čuvenom klimatskom lječilištu Žuan le Penu (Juan-les-Pins).
Ljubav prema kubanskom pijanisti bila je veoma inspirativna za našu slikarku: ona ne samo što je Gonzalesa ovjekovječila na platnu, naslikavši Portret Kreolca s Kube (1933), već je čak napisala nekoliko rečenica muzičke kritike, koje se čuvaju u Galeriji u Požarevcu.
No, i u trenucima samoće Milena je bila okružena muzikom. Njena majka zabilježila je na kakav prizor bi nailazila kad bi dolazila u posjetu kćerki u Pariz: Milenina mala, skromna soba bila je prepuna ramova, platna, tuba s bojama, fotografija, knjiga, cigareta, odjeće, a među ostalim stvarima, tu se nalazila i „gomila ploča – počev od najfinije klasične muzike do crnačkih pjesama”. Muzika s gramofona zabavljala je tokom rada, kaže dalje Danica, ali je takođe rado slušala i pjevušenje majke kada bi ona bila pored nje. Vrlo je vjerovatno da je Milena u muzici nalazila inspiraciju za svoje slikarstvo, da su je, tokom rada, zvuci koji su dopirali s gramofona ne samo „zabavljali”, već i nadahnjivali. Ne znamo, nažalost, precizno kakvu muziku je voljela Milena. Nameće nam se ideja (za koju nemamo neki konkretan dokaz) da je rado slušala, kada je riječ o klasici, Mocarta, mada joj ni drugi veliki stvaraoci ozbiljne muzike nijesu mogli biti strani. Logično je pretpostaviti da je privlačila muzika iz zemlje njenog oca, te da je voljela italijanske kompozitore, prije svega Verdija, koji je bio rođen upravo u blizini Parme, rodnog grada Bruna Barilija. Pominjući, pak, „crnačke pjesme”, Danica je svakako mislila na džez, popularan u međuratnom periodu. Kao i svim onovremenim modernim djevojkama, i Mileni se dopadala ta muzika, i čak je na svojim slikama ovjekovječila neke od njenih čuvenih izvođača, kao što je bila Džozefina Bejker (Josephine Baker, 1906–1975). Slika slavne pjevačice i igračice, čije je nastupe Milena možda gledala na pariskim scenama tokom boravka u gradu svjetlosti u drugoj polovini 1928. i kojom je bila fascinirana, pojavila se u javnosti već krajem iste godine, na Mileninoj prvoj samostalnoj izložbi u Beogradu. Sasvim je moguće da je naša slikarka imala i ploču Bejkerove, a u njenoj kolekciji možda su bile i ploče ostalih poznatih pjevača i grupa: Mami Smit, Diksilend džez orkestra, Džez orkestra Kinga Olivera, Luja Armstronga, Besi Smit, Benija Gudmena, Bili Holidej i drugih tadašnjih zvijezda. Da li je Milenin muzički ukus bio baš takav ili nešto drugačiji ne možemo da provjerimo zato što je prilikom odlaska za Ameriku (1939) ostavila dio ličnih stvari u svojoj hotelskoj sobi u Parizu i one nikada nijesu vraćene. Kada je njena majka kasnije intervenisala kod Ambasade Republike Francuske s molbom da se te stvari pronađu, odgovoreno joj je kako se one nalaze kod direktora hotela i da ih on još uvijek čuva. U dopisu su pomenuti, među ostalim Mileninim predmetima o kojima brine direktor, i gramofon i tridesetak ploča. To je bilo, sada već davne, 1947. godine, ali zaostavština velike slikarke, uprkos svim naporima, ni do danas nije stigla u njenu zemlju, u Srbiju koju je Milena veoma voljela i kojoj je ostala iskreno privržena do kraja života. Zbog toga smo danas uskraćeni za zvuk glasa naše slikarke, snimljen na jednu od ploča u njenoj zbirci, o čijem postojanju saznajemo iz pisma Bruna Barilija upućenog supruzi Danici.
Milena Pavlović Barili uživala je u muzici i sa prijateljima. Kada je gostovala u Beogradu kod porodice prof. Radojke Marković Mihajlović, u to vrijeme (1930) trinaestogodišnje djevojčice, takođe je, zajedno s ostalim ukućanima, slušala muziku s ploča. U pamćenju prof. Marković Mihajlović ostalo je urezano i sjećanje na njihove večernje izlaske s Milenom u Auto-klub i Džokej-klub, mondenska mjesta sa živom, modernom muzikom.
Veliku naklonost Milena je pokazivala i prema španskoj muzici i igri (čak je i naučila da igra flamengo), s kojima se upoznala na putu po Španiji, od marta do juna 1930. Vrlo su upečatljive fotografije, napravljene po povratku, u Požarevcu, na kojima Milena, obučena u špansku nošnju, stoji u stavu igračice flamenga. I godinama kasnije, motivi iz zemlje Pikasa i Dalija bili su prisutni na njenim djelima: jedna od slika koje su rezultat utisaka ponijetih iz Španije jeste i Djevojka sa gitarom (1932).(NASTAVIĆE SE)