-Prihvatanje pojma jezičko-ekspresivnog paternalizma

Slobodno možemo zaključiti da je sama polemika Marković–Prnjat vođena različitom žestinom, što bi se u cjelosti moglo okarakterisati kao pokazatelj značaja teme o kojoj se govorilo. Dalje, polemika je bila plodna i korisna teoriji, o čemu dovoljno svjedoči da je iz nje proizašao pojam jezičko-ekspresivni paternalizam, koji je nešto kasnije postao predmet interesovanja određene grupe autora, kao i sama polemika, o kojoj je u akademskim krugovima pisano i govoreno.
Važno je napomenuti da je ovaj oblik paternalizma Mihailo Marković imenovao kao benigni (Marković, 2009:281), a Aleksandar Prnjat je predložio mogućnost da se nazove i konverzacionim paternalizmom (Prnjat, 2012:397). Međutim, u naučnim tekstovima i razmatranjima kod većine autora prevagnulo je korišćenje pojma jezičko-ekspresivni paternalizam u odnosu na ova dva prethodno pomenuta termina, pa se ovaj posljednji susreće kod većine autora koji su pisali na tu temu. Prije svih, ovaj pojam koriste autori Romić, Đoković i drugi.
Na ovom mjestu treba dodati da kada govorimo o primjeni pojma jezičko-ekspresivni paternalizam u nekim drugim segmentima i disciplinama mimo same filozofije, mi unaprijed ne možemo odrediti sve moguće oblasti u kojima ovaj pojam može naći svoju eksplicitnu ili implicitnu primjenu, pa ćemo u navesti samo pojedine, lakše uočljive i brojnije, i napraviti kratak osvrt na njih.
Za početak, kao najuočljiviji vid u kom se javlja jezičko-ekspresivni paternalizam čini se politika. Dakle, što se tiče politike, pronalazimo ga u svakodnevnom obraćanju političkih ili ideoloških prvaka, visokih političkih zvaničnika, odnosno partijskih zvaničnika. Pojam partijski jezičko-ekspresivni paternalizam prvi put smo spomenuli u članku pod nazivom,,Partijski sistem Bosne i Hercegovine”, objavljenom u časopisu,,Socioekonomika”. (Ćuković, 2013: 375) Na drugom mjestu, mogli bismo slobodno reći da po učestalosti ovaj pojam primjenu nalazi u lingvistici, a primjer za to je zapažanje u radu Nine Savčić pod naslovom,,Strategije popularne kulture: ekspresivizacija – čest mehanizam u građenju naslova” (Savčić, 2013: 163-179). Nadalje, njegovu široku primjenu nalazimo i u polju sve popularnijeg marketinga. U prilog tome značajno govori i tekst,,Etnics in public relations”, u kome se, između ostalog, navodi:,,Paternalism is generally defined as an action that someone carried over others in their own interests and against their will. A debate has been developed in recent years about a kind of paternalism that consists of paternalistic remarks or comments that do not necessary produce the consequences in reducing one‘s freedom.” (Ratković, Grubić, Marković, 2012:86)
Na samom kraju, treba pomenuti da je do sada, pored pobrojanih članaka, recepcija ove teme izvršena i u članku Slobodana Vasića,,Razmatranje religijske tolerancije u savremenoj srpskoj filozofskoj i društvenoj misli”, kao i članku Ivane Đoković,,Denis Tompson o paternalizmu”.
Slobodan Vasić u pomenutom članku opisuje fundament polemike Prnjat–Marković. U poglavlju,,Subjekti tolerancije i dijaloga i njihov međusobni odnos”, Vasić govori da bi podsticanje istinskog poštovanja različitosti i ravnopravnosti u društvu i poštovanje ljudskih prava trebalo da budu neke od osnovnih vrijednosti demokratskog društva. U tom smjeru on ukazuje na ograničenja koja proizlaze, sa jedne strane, iz paternalističkog odnosa prema crkvi, odnosno vjernicima i religijskoj sferi društva uopšte i, sa druge strane, stava da ateisti, odnosno neduhovni pojedinci ne mogu biti subjekti tolerantnog ponašanja.
Vasić navodi da,,Prnjat smatra da bi prilikom iznošenja filozofskih stavova ili tvrdnji trebalo sagledati kategorički ton kojim se te tvrdnje izriču, te da bi na pojedinim mjestima bilo umjesno unijeti izvjesne ograde. Kada je riječ o eshatološkim stvarima, bilo bi poželjno da osoba koja nešto izriče upozori da je riječ o njenom vjerovanju ili o vjerovanju grupe sa kojom se identifikuje.” (Vasić, 2012: 333-334)
Ivana Đoković u članku,,Denis Tompson o paternalizmu”, u kom izlaže analizu paternalizma koju je predložio ovaj ugledni harvardski profesor, aludirajući na pojam profesora Prnjata jezičko-ekspresivni paternalizam, naglšava da,,bez obzira da li bi se posmatranje paternalizma ovim pretjerano proširilo ili ne, i da li je samo iznošenje mišljenja kao takvo paternalizam ili ne, ovo pitanje ostaje otvoreno za buduće terminološko usaglašavanje.” (Đoković, 2011:432-433)
Iz svega navedenog možemo zaključiti da se polemika Marković–Prnjat kretala u smjeru odgonetanja polja jezičko-ekspresivnog paternalizma, koji je, kao pojam već prihvaćen. Iako Ivana Đoković u već pomenutom članku navodi da je to,,pitanje otvoreno za dalje terminološko usaglašavanje”, slobodno se može reći da je,,problem” koji je prepoznao Aleksandar Prnjat, a, slobodno možemo reći,,,prihvatio” Mihailo Marković, već terminološki usaglašen i kao takav prihvaćen u stručnoj javnosti. To ne znači da je taj termin imun na razne prefikse i dodatke koji bi se ticali njegove primjene u različitim oblastima, već da je kao problem prepoznat i jasno omeđen, što znatno olakšava i samo prepoznavanje, primjenu i identifikaciju u različitim oblastima teorije i djelovanja.(KRAJ)