-PI­ŠE: Pe­ri­vo­je Po­po­vić

Iz­u­zet­nog mla­dog čo­vje­ka ime­na Da­li­bor Fi­li­po­vić ni­ka­da ni­je­sam srio u svom po­pri­lič­no traj­nom ili u nje­go­vom svje­žem i ne­spor­no ši­ro­ko­znač­nom ži­vo­tu. Tro­i­me­nog pje­sni­ka Da­li­bo­ra Fi­li­po­vi­ća Fi­li­pa znam odav­no i uvje­ren sam da ga do­bro po­zna­jem. I iz­u­zet­no (po­no­vo sa­svim na­mjer­no ka­žem: iz­u­zet­no) vje­ru­jem u nje­go­vu pje­snič­ku ri­ječ, u nje­gov svo­je­vr­stan stva­ra­lač­ki čin.
Mo­žda da­ti is­ka­zi mo­gu ne­ko­me da se uči­ne od­već tvr­di­ma, ali bu­du­ći da su ne­spor­ni u pu­noj re­flek­siv­noj i estet­skoj di­men­zi­ji, ne mo­že se pod­ra­zu­mi­je­va­ti bi­lo ka­kav osje­ćaj ne­si­gur­no­sti, na­knad­ne pa­me­ti ili ele­men­tar­nog ka­ja­nja. Eg­zakt­na po­tvr­da iz­re­če­nog sta­va su broj­ne knji­ge, pri­zna­nja i na­gra­de, ali i sve da ni­je ta­ko, čak i u hi­po­te­tič­koj ano­nim­no­sti, Fi­li­po­vo dje­lo bi se mo­ra­lo ima­ti kao se­ri­o­zan ton u oče­ki­va­no ozbilj­nom si­ste­mu spi­sa­telj­skog, po­e­tič­kog i ar­ti­stič­kog sa­zvuč­ja. I to je­ste zvje­zda­ni zrak ko­ji se ja­vlja pri sa­mo­me is­toč­ju, ali iza­bra­ni po­e­ta po­sje­du­je i je­din­stven smi­sao od­luč­no­sti, ne­slu­će­nu sna­gu uvje­re­nja da se mo­ra iz­dr­ža­ti, da je je­di­ni ap­so­lut u op­štoj re­la­tiv­no­sti stva­ra­lač­ke sva­ko­dnev­no­sti – da ne­ma ko­ra­ka una­zad; mo­že se i ima se pra­vo sa­mo na ko­ra­ča­nje na­pri­jed, sa­mo pre­ma svje­tlo­snom ci­lju ko­ji se zo­ve po­e­zi­ja. On­da i pri­je, i na­kon i na­po­kon, i od­mah i a po­ste­ri­o­ri: osta­je pre­dan, če­stit i du­bo­ko smi­sa­on is­tra­ži­vač­ki rad. Sva­ka no­va ri­ječ, sva­ki no­vi stih, sva­ka no­va pje­sma je­ste no­va na­mje­ra Da­li­bo­ra Fi­li­po­vi­ća Fi­li­pa da se ot­kri­je no­va mo­guć­nost, no­vo zna­če­nje, no­va mu­drost – da na­sta­ne neo-so­fi­ja, da se spo­zna ne­spo­zna­to, da se u sop­stve­nom bi­ću i okru­že­nju pre­po­zna i sa­gle­da još ne­vi­đe­no, još ne­ču­ve­no, još ne­do­ži­vlje­no – da se po­no­vo i po­no­vo ko­li­ko je naj­vi­še mo­gu­će is­tra­ži šta upra­vo mo­že da ima – s one stra­ne.
S one stra­ne – kao skup pje­sa­ma, „S one stra­ne” kao knji­ga, s one stra­ne kao do­ži­vljaj po­sto­je­ćeg, kao an­ti­ci­pa­ci­ja (ne)mo­gu­ćeg svi­je­ta – upra­vo je­ste tre­nu­tak gdje tre­ba du­že i str­plji­vi­je da se za­sta­ne nad Fi­li­po­vi­će­vim dje­lom. Tu je, baš, nu­žan po­šten po­gled una­zad i po­nov­no su­o­ča­va­nje sa knji­ga­ma! „Daj da bu­dem olo­vo”, „Ne­ma kra­ja no­ći”, „El­le”, „Pre­dvor­je ze­ni­ca”, „Uz­vik iz sre­di­ne re­da”. Pu­nu pa­žnju zbog ade­kvat­nog sa­zna­nja o po­i­ma­nju po­e­ti­ke i auto­po­e­ti­ke vri­jed­nog auto­ra, za­slu­žu­je i Fi­li­po­vi­će­va „An­to­lo­gi­ja sa­vre­me­ne po­e­zi­je knja­že­vač­kih pje­sni­ka”.
Fi­li­pov, po go­di­na­ma ne­što sta­ri­ji, ali u pu­nom smi­slu istin­ski po­et­ski sa­brat i sa­u­če­snik De­jan Bo­go­je­vić, is­prav­no kon­sta­tu­je da „sa­mo pje­snik ko­ji je do­se­gao do­volj­no du­bo­ko mo­že na­pra­vi­ti je­dan ova­kav iz­bor ko­ji ap­so­lut­no funk­ci­o­ni­še i u seg­men­ti­ma, ali i kao ce­li­na”. Bo­go­je­vić je, da bu­de zna­no, pred­nje na­gla­sio na­spram Fi­li­po­ve već po­me­nu­te knji­ge „Uz­vik iz sre­di­ne re­da”, ali re­če­no, i te ka­ko, mo­že da se od­no­si i na dje­lo ko­je ne­po­sred­no ko­men­ta­ri­še­mo, i na ukup­nost Fi­li­po­vi­će­vog po­et­skog dje­lo­va­nja.
Da li pje­sni­kov, Fi­li­pov is­kaz iz no­vo­mu­dro­sti: „Ipak smo sti­gli do ru­ba po­e­zi­je” – zna­či mo­guć­nost pa­da u bez­da­nje ta­me an­ti­po­et­skog, an­ti­po­e­tič­kog, an­ti­ljud­skog i - na uni­ver­zal­nom pla­nu – an­ti­bož­jeg, an­ti­bo­žan­skog? Pro­po­vi­je­da li to pu­no­krv­ni po­et­ski vjer­nik ne­ku vr­stu po­e­to­lo­ške gno­ze? I kad bi bi­lo ta­ko, ne bi bi­lo mo­gu­će da po­vje­ru­je­mo, ne­ma uslo­va da mu se po­vje­ru­je.
Fi­li­po­vi­će­vi ru­bo­vi po­e­zi­je je­su na­lik ho­ri­zon­tu; već kod sle­de­ćeg bri­je­ga, već na sle­de­ćem br­du, po­go­to­vu na sle­de­ćem vr­hu pla­ni­ne otva­ra se no­vi rub, otva­ra se no­va li­ni­ja ho­ri­zon­ta – pa ta­ko do bes­kra­ja, a kad se i ta­mo stig­ne, opet ima­mo no­vi bes­kraj, no­vi neo­če­ki­va­ni ho­ri­zont, no­vu do ta­da ne­vi­đe­nu vi­di­ko­vu po­et­sku li­ni­ju. Ta­da, nu­žno ta­da, na­sta­je „S one stra­ne”, po­e­zi­ja pred ko­jom opet mo­ra da se za­sta­ne, ali sa­da sa po­gle­dom una­pri­jed.
Ona, oči­gled­no, je­ste no­va tač­ka pje­sni­ko­vog pje­snič­kog oslon­ca, ona je­ste du­bin­ski epi­cen­tar za no­va ali do­bro kon­tro­li­sa­na pje­snič­ka na­sto­ja­nja. Po­e­zi­ja, od­vaj­ka­da, a sa­vre­me­na po­e­zi­ja oso­bi­to, je­ste ha­os, je­ste amorf­no kre­ta­nje, je­ste bes­te­žin­sko agre­gat­no sta­nje. U stva­ri bi­lo bi sve to da ne po­sto­je pje­sni­ci po­put Bo­go­je­vi­ća, Fi­li­po­vi­ća, Mi­lo­ji­ća i dr., pje­snič­kih po­to­ma­ka ne­po­no­vlji­vog dru­gog Bran­ka srp­ske po­e­zi­je. Po­sto­ji i za po­što­va­nje je i onaj tre­ći ili dru­gi do pr­vog, kao ime­njak i pre­zi­me­njak sa sred­njim slo­vom, no to je dru­ga, uisti­nu kla­sič­na, oso­be­na pri­ča iz dru­ga­či­jih pje­snič­kih eona. A ov­dje je ri­ječ o pje­sni­ci­ma ši­ro­kog ove­vre­me­nog vi­še­di­men­zi­o­nal­nog po­e­to­lo­škog is­tra­ži­vač­kog dje­lo­va­nja – ko­ji ne mo­ra i ne mo­že da bu­de sa­vr­šen sa­mo po­e­zi­jom u osnov­nom zna­če­nju – pre­o­sta­je, nu­žnost je neo-so­fi­ja, nu­žnost su neo­lo­gi­zmi i ko­va­ni­ce ko­je po­ma­žu da sa­zna­mo, da ugle­da­mo, da vi­di­mo, ču­je­mo i osje­ti­mo što je u stva­ri, što mo­že da bu­de ta­mo ne­gdje s one stra­ne.
Čo­vjek dje­lu­je, htio bi da bu­de mo­ćan. Pje­snik stva­ra – že­lio bi da moć, da nad­moć ljud­sku pro­sla­vi. Na­jed­nom za­vla­da su­mrak, za­pri­je­ti mrak – je­dva se prst pred okom pre­po­zna­je. Osta­je sa­mo pje­sma. Osta­je duh. Osta­je po­e­zi­ja kao mo­gu­ći iz­vor za sna­gu neo­e­lek­tri­zma iz ko­je mo­že po­no­vo da po­te­če že­lja da se pre­ži­vi, da se na­đe iz­laz i ka­da se či­ni da je sve ne­sta­lo, da je ap­so­lut­na sa­mo pu­stoš. U mo­le­ku­le ži­vo­ta, i u pre­te­žnoj pu­sto­ši, vje­ru­je pje­snik. Vje­ru­je ozbilj­ni, traj­no mla­di po­e­ta Da­li­bor Fi­li­po­vić Fi­lip. Vje­ru­je po­e­ta u ozbilj­nu mi­sao po­e­zi­je, u ne­sva­ki­da­šnju mi­si­ju pje­sni­štva. Vje­ru­je u nu­žnost ka­ja­nja i po­ka­ja­nja, u mo­guć­nost tra­ja­nja i po­sto­ja­nja. Bi­va­ju­ći i biv­stvu­ju­ći u do­brom su skla­du u struk­tu­ri nje­go­ve po­e­ti­ke. Do­volj­no za čo­vje­ka da po­sta­ne mi­sli­lac, do­volj­no za pje­sni­ka da op­sta­ne kao mu­drac, ma­kar ga vi­dje­li i pre­po­zna­li sa­mo s one stra­ne, ma­kar mu vje­ro­va­li sa­mo na ru­bo­vi­ma neo-so­fi­je, ma­kar od sve­ga na­stao sa­mo ve­li­ki san.(NA­STA­VI­ĆE SE)