Pandemija virusa korona nije uticala na smanjenje stepena diskriminacije u Crnoj Gori, već naprotiv, ta pojava je ostala na istom nivou ili je čak povećana. To pokazuju nalazi istraživanja CEDEM-a prema kojem su najdiskriminisanije grupe u našoj državi Romi, LGBT osobe, osobe sa invaliditetom, žene, ali i politički neistomišljenici, stari ljudi, pripadnici različitih religija.

– Najveći broj građana ili nije mogao do procijeni ili smatra da je stepen diskriminacije nakon epidemije Kovid-19 ostao isti. Komparativno, međutim, ako se procenat povećanja uporedi s procentom smanjenja stepena diskriminacije, možemo vidjeti procjenu da je povećanje stepena diskriminacije relevantnije u odnosu na procjenu smanjenja stepena diskriminacije, te se generalno može reći da je u određenoj mjeri Kovid-19 doprinio povećanju stepena diskriminacije u Crnoj Gori prema svim grupama. Komparativno, po procjeni građana, u najvećoj mjeri se stepen diskriminacije usled epidemije povećao prema ženama, dok je ocjena građana da se stepen diskriminacije najmanje povećao prema stranim državljanima – navodi se u istraživanju.

Podaci pokazuju da čak 61 odsto građana smatra da postoji diskriminacija prema ženama, a da je ona na istom nivou kao prije pandemije smatra 43,9 odsto njih, dok povećanje vidi 17,1 odsto. Ukupno 57,1 odsto građana smatra da postoji diskriminacija prema nacionalnim manjinama, a svaki deseti je stava da je ona tokom panedmije povećana. Za 59,2 odsto građana diskriminacija je izražena prema Romima, a 13,8 smatra da je ona veća od kada imamo pandemiju. Kada su u pitanju LGBT osobe, 48,4 odsto smatra da je diskriminacija te populacije ostala na istom nivou, a sedam odsto da je povećana. Kada su u pitanju osobe sa invaliditetom, 60,7 odsto građana smatra da su oni diskriminisani tokom pandemije, a svaki deseti je stava da je da je taj problem samo povećan.

Koordinator programa ljudskih prava u NVO Građanska alijansa Milan Radović kaže da se prateći položaj ranjivih grupa od početka Kovid-19 pandemije može zaključiti da je ona, nažalost, dovela do povećanja etničke distance.

– Romi i dalje ostaju na vrhu ljestvice kao populacija prema kojoj je ova distanca najizraženija, a imajući u vidu ono što je odrađeno tokom prehodne godine smatramo da to nije bilo dovoljno. Paketi pomoći jesu bili korisni, ali privremeno, hrana i sredsta za higijenu su podrška kratkotrajne prirode. Ranjive grupe su dodatno ugrožene zbog svog socioekonomskog položaja, i zato država mora voditi više računa o njima, a naročito u ovim kriznim vremenima – navodi Radović.

Prema riječima Džona Barca iz LGBT Foruma Progres, istraživanje pokazuje povećanje stepena diskriminacije, sve ugrožene zajednice su zaista i dalje u veoma nepovoljnom društvenom položaju i žive sa velikim stepenom diskriminacije, mržnje, nasilja, predrasuda ili odbacivanja od strane šireg društva.

– Ne bih se složio da smo tokom korone pokazali solidarnost, već nasuprot, smatram da je kriza izazvana koronom samo još više produbila postojeće podjele i povećala jaz koji postoji među svim društvenim grupama. Najviše su se na udaru našle one zajednice prema kojima tradicionalno postoji veći stepen društvene distance, što je veoma poražavajuće za Crnu Goru jer, kao mala država, smo mogli da stanemo u red onih zemalja koje je korona kriza zbližila i dodatno ujedinila – kaže Barac.

​Na drugoj strani, Tamara Milaš iz Centra za građansko obrazovanje kaže da je teza da je solidarnost u doba korone jača, potvrđena kroz brojne primjere u Crnoj Gori, ali je važno napomenuti da su ključni akteri tih akcija bili upravo građani, a da je podbacila sistemska institucionalna podrška.

– Uprkos tome, a što pokazuju i poslednji nalazi istraživanja CGO-a Barometar demokratije i vladavine prava u Crnoj Gori, koji se odnose na javno mnjenje, velika većina građana smatra da je u Crnoj Gori generalno prisutna diskriminacija. Tačnije, ovaj stav dijeli 85 odsto građana, dok suprotno misli tek 11 procenata, što je zabrinjavajuća brojka – kaže Milaš.

M.S.

---

Ne znači da nema solidarnosti
Milaš navodi da diskriminacija teško nestaje, pa čak i u izuzetno teškim trenucima po čitavo društvo, kao što je to sad slučaj, ali to ne znači da nema solidarnosti.

– Uostalom, mnogo se manje i mediji bave nekim dobrim primjerima a više problemima, što je u legitimno u dijelu pokušaja da se doprinese rješavanju tih problema. Stoga je važna uloga institucija koje bi trebalo da proaktivno rade na detaljnom programu mjera za prevenciju, zaštitu i borbu protiv diskriminacije, što podrazumijeva saradnju između svih nadležnih subjekata, pravosudnih organa i opština, kako u redovnim okolnostima, tako i pojačanim intezitetom u kriznim periodima – zaključuje ona.