Usled nekonvencionalnih metoda korišćenja podzemnih voda, nadeksploatacije prirodnih resursa iz korita Morače i okolnog zemljišta, dolazi i do smanjenja nivoa podzemnih voda, pokazala je višeparametarska analiza na osnovu koje je ocijenjeno da je Zetska ravnica pod pritiskom što se tiče korišćenja podzemnih voda, kaže u razgovoru za „Dan”
Momčilo Blagojević, doktor geologije.
– Ovaj problem je većina stanovništva u blizini osjetila smanjenjem nivoa vode u bunarima. Zetska ravnica drenira podzemne vode po obodnim izvorima, među kojima je i izvorište „Bolje sestre”, jedan od najznačajnijih resursa za dalji razvoj turizma Crnogorskog primorja. Kao jedna od strateških aktivnosti na poboljšanju vodosnabdijevanja Crnogorskog primorja bila je izgradnja Regionalnog vodovoda. Prema prvim mjerenjima i podacima iz 2005. godine, izdašnost izvorišta „Bolje sestre” je bila preko 2.600 litara u sekundi. Linearan pad količine na izvorištu se bilježi tokom poslednje decenije, a najveći u periodu od 2016. do septembra 2020. godine, kada je istog mjeseca izdašnost došla na svega nešto iznad 350 litara u sekundi. Pad od preko dva kubika vode samog izvora dovodi do pitanja realizacije svih daljih projekata, a i razvoj samog turizma Crne Gore – upozorio je Blagojević.
Ističe da se šteta koja može nastati usled kumulativnog uticaja više faktora može mjeriti milijardama eura, uključujući faktore investicija u turizmu, distribuciju vode za vodosnabdijevanje primorja, već uložena sredstva u razvoj sistema, mogući izvoz voda...
– Dakle, kao uticaji na pad izdašnosti u najvećem dijelu su antropogenog karaktera, dok se jedan manji dio može pripisati klimatskim promjenama. Aluvijalni sedimenti rijeke Morače svo zemljište oko rijeke, prihranjuje se od voda iz vodotoka Morače. Ono služi kao prirodni filter za vode, a dalje se te vode kreću ka tačkama gdje se dreniraju u vidu izvora. Na račun tih voda prihranjuju se mnogi obodni izvori na Skadarskom jezeru, a potencijalno među njima i izvorište „Bolje sestre” – kaže Blagojević.
On ističe da sada imamo promijenjenu sliku na terenu, da usled produbljenja korita Morače, a i okolnog zemljišta dolazi do smanjenja hidrauličkog gradijenta podzemnih voda, pa tako aluvijon Morače više ne prihranjuje okolne izvore istim intenzitetom.
– Tako se zakonom spojenih sudova usled smanjenja nivoa podzemnih voda antropogenim uticajem, aluvijon Morače prihranjuje od strane izdani (akvifera) koji prihranjuje „Bolje sestre”. Ovo je samo analitički zaključak situacije na terenu, što još nije u potpunosti naučno i stručno dokazano kroz detaljna terenska istraživanja – ističe Blagojević.
Navodi da se ovakva anomalija izazvana antropogenim uticajem mora u potpunosti ispraviti revitalizacijom korita Morače i okolnog zemljišta, izgradnjom kaskadnih malih akumulacija u skladu sa svim načelima životne sredine.
– U konačnom, kaptiranjem dodatnih izvora, što će dati pozitivan efekat i otkloniti sve dalje probleme kada su u pitanju gubici voda izvorišta „Bolje sestre”. Moja je preporuka da se što prije urade detaljna hidrogeološka istraživanja sa predlogom mjera sanacije, Studija revitalizacije Morače i studija njene zaštite u skladu sa Zakonom o zaštiti prirode. Ovo područje moramo zaštititi i revitalizovati, a u krajnjem i valorizovati kroz izgradnju parkova i pristupa svim građanima da uživaju u prirodnim ljepotama Morače kao simbola Podgorice. U suprotnom, ovaj predio će biti devastiran trajno, a sa njim i okolni izvori – zaključio je Blagojević.
M.D.S.
Zetska ravnica može biti precrpljenaBlagojević dodaje da podzemno vodno tijelo Zetska ravnica predstavlja posebnu geomorfološku cjelinu, ograničenu sa tri strane brdsko-planinskim predjelima, dok prema jugu postepeno prelazi u basen Skadarskog jezera.
– Procjenjene eksploatacione rezerve Zetske ravnice prema Planu upravljanja Jadranskim rječnim slivom, koji je pripremljen u skladu sa Okvirnom Direktivom o vodama EU, su 10 kubika u sekundi dok je projektovana potražnja vode pet kubika po sekundi. Prema ovakvom odnosu, podzemno vodno tijelo Zetska ravnica je pod kvantitativnim pritiskom, što znači da zbog neracionalnog korišćenja vodnih resursa može biti precrpljeno u bliskoj budućnosti – istakao je Blagojević
)){kind=small}
