Gasifikacijom Crne Gore riješio bi se dugogodišnji problem u vezi sa zagađenim vazduhom, smatraju u resornom ministarstvu, dok poslednji podaci Agencije za zaštitu prirode zabrinjavaju jer su prema njima građani u Pljevljima čak 23 dana udisali zagađeni vazduh.

Izvor zagađenja u opštinama Podgorica, Pljevlja i Nikšić, gdje je ono najizraženije, nije svugdje isti, smatra Danilo Mrdak, državni sekretar u Ministarstvu ekologije, prostornog planiranja i urbanizma.

– U Podgorici zagađenje nije industrijskog porijekla, već je izvor zagađenja najvjerovatnije saobraćaj. Svjedoci smo da je grad zagušen velikim brojem automobila i to ne samo iz Podgorice, već su pretpostavke da u Podgoricu iz drugih gradova dođe i 30.000 automobila, odnosno ljudi koji ne žive, ali rade u Podgorici – kazao je Mrdak u izjavi za „Dan“.

Prema njegovim riječima, rješenje za to bi bilo prelazak na hibridna vozila, međutim to zbog ekonomske situacije ne treba očekivati skoro.

– Ono što bi Podgorica trebalo da uradi jeste da razmisli o gradskom saobraćaju koji bi trebalo da ima regulisan gradski saobraćaj, jer je kretanje kroz grad postalo gotovo nemoguće u periodu od 13 do 17 časova. Gradski saobraćaj bi trebalo da bude baziran na vozilima koja se kreću na struju, poput autobusa, kako bi se smanjila količina vozila na ulici – ocijenio je Mrdak.

U Nikšiću dominantni problem je grijanje na čvrsta goriva i ugalj, dok su Pljevlja najdrastičniji primjer.

– Nikšićko polje kao kotlina ima dugi niz dana bez vjetra i onda dolazi do zadržavanja čestica od uglja i drveta na koje se griju građani Nikšića. Problem u Pljevljima je termoelektrana i građanstvo koje koristi ugalj za grijanje jer je najjeftiniji, a ljudi se vode tim da rade ono što im je ekonomski najisplativije. Ove probleme bismo riješili kada bismo pristupili gasifikaciji zemlje, a gas bi u potpunosti promijenio i kvalitet života. Gas je stigao u region, i u Srbiji, Albaniji i Hrvatskoj i mislim da bi u svim planovima razvoja morali da rezervišemo trase za gasovode, što bi svakako izmijenilo život građana i omogućilo bi građanima jeftiniji i komforniji način. Ne bismo imali ovoliku količinu čestica u vazduhu – poručio je Mrdak.

Prema poslednjem izvještaju, Agencija za zaštitu prirode i životne sredine registrovala je tokom novembra prekoračenja srednje dnevne koncentracije PM10 čestica u Pljevljima 23 dana, Podgorici na Zabjelu 21 dan i Bloku pet 20 dana, u Nikšiću 22 dana i Bijelom Polju 24 dana.

– Izmjerene su i veoma visoke koncentracije PM2,5 čestica, za koje je propisana granična vrijednost na godišnjem nivou. U gradovima u kojima su registrovana prekoračenja srednjih dnevnih koncentracija PM10 čestica, prosječna koncentracija tokom novembra kretala se od 49 Âľg na mjernom mjestu u Bloku pet u Podgorici do 72 Âľg po metru kubnom na mjernom mjestu u Pljevljima. Granična vrijednost za srednju godišnju koncentraciju PM2,5 čestica iznosi 20 Âľg/m3 – kazalu su „Danu“ iz Agencije.

Iz Agencije navode i da su na lošiji kvalitet vazduha u Pljevljima značajno uticala prekoračenja srednjih satnih i srednjih dnevnih koncentracija sumpor(IV)oksida SO2, kao i prekoračenja sredne dnevne granične vrijednosti koja iznosi 125 Âľg/m3, kojih je bilo tokom šest dana novembra.

– Hemijskom analizom PM10 čestica utvrđeno je povećano prisustvo benzo(a)pirena u uzorcima iz Pljevalja, Nikšića, Bijelog Polja i Podgorice. Kvalitet vazduha u Južnoj zoni u kojoj se mjerna mjesta nalaze u Baru i Kotoru bio je zadovoljavajući po osnovu svih mjerenih parametara – navode iz Agencije.

U Agenciji ističu da je tokom oktobra registrovana povremena prekoračenja srednje dnevne koncentracije PM10 čestica u Pljevljima i Podgorici – Zabjelo sedam dana i u Nikšiću i Bijelom Polju (tri dana).

Iz Agencije ističu da je zagađenje vazduha u Crnoj Gori sezonskog karaktera i najčešće je vezano za period kada je neophodno zagrijavanje prostorija, tako i rješenja moraju ići u pravcu uspostavljanja sistema daljinskog grijanja u urbanim sredinama, sprovođenje mjera za energetsku efikasnost, strogo sprovođenje ekoloških standarda u industriji, modernizacija voznog parka, unapređenje gradskog prevoza i niz drugih aktivnosti.

– Osim toga, važno je napomenuti štetne efekte spaljivanja bilo koje vrste otpada posebno plastike i sličnih derivata jer su njihovi produkti sagorijevanja visoko kancerogeni, umjesto uglja i sirovog drveta koristiti ekološki prihvatljivija goriva, pelet i brikete, redovno servisirati i održavati vozila, i koristiti alternativne vrste prevoza i javni prevoz gdje je god to moguće – ističu iz Agencije.

Iz Agencije su kazali da će podaci o zagađenju vazduha za decembar biti objavljeni narednih dana. Predstavnik Ekološkog pokreta „Ozon” Aleksandar Perović istakao je da i ovu sezonu grijanja karakterterišu isti problemi, kao i prethodne.

– Podaci koje smo analizirali, iako predstavljaju kumulativan efekat, jasno je kako se radi o sezoni grijanja da se dominantno odnose na sagorijevanje fosilnih goriva u individualnim i kolektvnim ložištima. Primjetno je da se sve više koristi ugalj – kazao je Perović.

M.D.S.

---

Lošiji vazduh do šest mjeseci
Prisustvo faktora koji utiču na pogoršanje kvaliteta vazduha traje od četiri mjeseca u Podgorici do šest mjeseci u Nikšiću, Pljevljima i Bijelom Polju, navode iz Agencije.

– U tim periodima koncentrisan je cjelokupni godišnji broj prekoračenja srednjih dnevnih vrijednosti suspendovanih čestica, osim u slučajevima akcidentnih situacija, kakvi su šumski požari tokom ljetnjih mjeseci. Kako je grijanje na čvrsta goriva identifikovano kao glavni uzrok zagađenja vazduha, tako nakon završetka sezone grijanja i vazduh postaje značajno bolji i na cijeloj teritoriji Crne Gore je zadovoljavajućeg kvaliteta – kazali su iz Agencije.






Izvršiti pritisak na Vladu i lokalne zajednice
Perović navodi da su očekivali da se nadležne institucije posvete jednom od najvažnijih ekoloških problema u Crnoj Gori, međutim, to je nažalost izostalo.
– Smatramo da je potrebno i izvršiti pritisak na Vladu i lokalne samouprave da se uradi održiv akcioni plan, sa konkretnim mjerljivim aktivnostima, kako bi se sistemski djelovalo i sa centralnog i sa lokalnog nivoa. Bez efikasne i neselektivne primjene važećih zakona i primjene dobrih praksi ne može se očekivati unapređenje postojećeg zabrinjavajućeg stanja, kome je kovid 19 kriza dala dodatni negativni efekat – kazao je Perović.