Crnogorsko tržište rada zapamtiće 2020. kao jednu od težih godina, s obzirom na to da se broj zaposlenih konstantnno smanjuje, a kada uporedimo januar i avgust primjetno je da je u svakoj oblasti došlo do smanjenja broja izvršilaca najviše u sektorima trgovine, građevine, saobraćaja i pružanja ugostiteljskih usluga. Mjere za prevenciju pandemije nijesu, kako stvari stoje, pratile i odgovarajuće ekonomske akcije pa su se mnogi građani našli u velikim problemima.

Kako pokazuju najnoviji podaci Uprave za statistiku, smanjenje broja zaposlenih najizraženije je u sektoru trgovine na veliko i malo, kao i popravci motornih vozila i motocikala, gdje je broj radnika smanjen za čak 4.197. Iako korona nije zaustavila gradilišta ni u onim momentima kada je sav život u Crnoj Gori bio stao, ta oblast rada nije pošteđena pada broja zaposlenih, pa je tako u tom sektoru broj radnika u avgustu bio manji u odnosu na januar za čak 3.067.

U sektoru pružanja usluga smještaja i ishrane broj zaposlenih je smanjen za 1.941, dok je u firmama koje se bave informisanjem i komunikacijama broj izvršilaca manji za 375. U oblasti saobraćaja i skladištenja broj radnika je sa 12.027 u januaru pao na 10.887, koliko ih je bilo na kraju avgusta, odnosno bilježi se smanjenje od 1.141 radnika.

Sektor finansijske i osiguravajuće djelatnosti bilježi smanjenje broja zaposlenih sa 4.119 u januaru na 3.919 u avgustu, odnosno smanjenje za 200 radnika. U oblasti poslovanja sa nekretninama broj zaposlenih nije smanjen za 212, sektoru stručne, naučne i tehničke djelatnosti 1.081, a u administrativnim i pomoćnim uslužnim djelatnost za 2.577. Uprava za statistiku je konstatovala da je u oblasti državne uprave i odbrane, kao i obaveznog socijalnog osiguranja broj radnika smanjen za 986, a u sektoru obrazovanja za 1.688.

Zdravstveni sektor je proteklih mjeseci, a i sada je, suočen sa jednim od najvećih izazova u istoriji, ali i pored toga bilježi se smanjenje broja zaposlenih. Podaci Monstata pokazuju da je u zdravstvu i socijalnoj djelatnosti broj izvršilaca u avgustu bio manji za 665, odnosno bilježi se pad sa 12.637 radnika u januaru, na 11.972 u osmom mjesecu 2020. godine.

Sektor umjetnosti, zabave i rekreacije bilježi pad broja zaposlenih za 526 izvršilaca, a „ostale uslužne djelatnosti” za 487.

U sektoru poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede broj zaposlenih je smanjen za 291. Poljoprivreda je inače jedna od strateških grana razvoja crnogorske ekonomije. U oblasti vađenja ruda i kamena broj radnika je od januara do kraja avgusta smanjen za 174, a u prerađivačkoj industriji za 1.393.

Sektor snabdijevanja električnom energijom, gasom parom i klimatizacija bilježi pad broja zaposlenih sa 2.723 na 2.642 radnika, odnosno 81, dok je u oblasti snabdijevanje vodom, upravljanje otpadnim vodama, kontrolisanje procesa uklanjanja otpada i slično evidentiran pad broja radnika za 187.

U Crnoj Gori je u periodu od marta do avgusta broj zaposlenih smanjen za 15.097 lica, a u odnosu na osmi mjesec prošle godine broj građana koji imaju posao je manji za čak 38.301, pokazuju podaci Uprave za statistiku. Kako se navodi u izvještaju Monstata, u avgustu 2019. posao je imalo 210.455 građana, a u istom mjesecu ove godine zaposlenje je imalo njih 172.154.

M.S.

---

Pretrpan javni sektor
Analiza koju je ranije radio Institut Alternativa pokazala je da javni sektor Crne Gore čini oko 60 hiljada zaposlenih, na čije se zarade i naknade troši više od pola milijarde eura godišnje, s trendom rasta.

– Vlada je obećala da će do 2020. godine smanjiti broj zaposlenih u javnom sektoru za pet odsto na nacionalnom nivou i deset na lokalnom, odnosno da će oko 3.200 zaposlenih prestati da radi u javnoj upravi. Ovo nije prvi put da Vlada daje slična obećanja. Obećanje da će broj zaposlenih biti smanjen za deset odsto, dato 2013. godine u Planu unutrašnje reorganizacije javnog sektora, ostalo je mrtvo slovo na papiru. U međuvremenu, postojale su sektorske inicijative, kao što je racionalizacija školske mreže i smanjenje broja zaposlenih u sektoru prosvjete, koje takođe nijesu dale rezultata – navedeno je u analizi.

Oni su ukazali da zapošljavanje u javnom sektoru predstavlja jedan od ključnih političkih resursa, koji se koristi i zloupotrebljava tokom cjelog mandatnog perioda, ali je posebno vezan za izborni proces, u kojem se obećanjem posla u javnom sektoru kupuju glasovi.


Greške od prije 30 godina dolaze na naplatu
Sindikalac i lider Autonomnog građanskog pokreta Predrag Spasojević kaže da je na ranjivost naše ekonomije uticalo više faktora koji sežu unazad nekoliko decenija, a da posledice sada isplivavaju.

– Crna Gora je bila socijalistička republika u kojoj se radila dogovorna ekonomija, a mi smo imali određena zaduženja i nešto proizvodili. Sve je palo u vodu 1992. i to je jedan faktor koji se nije odmah osjetio. Ova vlast nije obratila pažnju na taj momenat i nije imala želju i sposobnosti i znanja da te fabrike modernizuje i izađe na tržište. Kada su neke fabrike uočile da su dobre za građevinu, to se uzimalo, otimalo od naroda i prodavalo za stambena naselja. Druga stvar je da iako zvanično imamo smanjenje broja zaposlenih u građeviini recimo, pođimo samo na gradilište preko puta Delte u Podgorici i zateći ćemo desetine radnika iz Turske. Kako to da imamo eksploziju građevine, a manje radnika. Suština je da je mnogo radnika neevidentirano, pa ih i statistika ne prepoznaje. Nama jeste metalurgija propala, ali turizam i ugostiteljstvo ne bi smjeli i to se mora spasavati. Takođe, sada će ići novo smanjenje u državnoj upravi, to jednostavno mora jer je tamo previše ljudi u nekim institucijama, a na drugoj strani mora se jačati privreda – kaže Spasojević.