Na nacionalnom nivou Crnu Goru od elementarnih katastrofa najviše ugrožavaju zemljotresi, požari i poplave, a samo u periodu od 2005. do 2016. kada je urađena Strategija za smanjenje rizika od katastrofa sa dinamičkim planom aktivnosti za sprovođenje strategije za period 2018/2023. godina u raznim vrstama nesreća stradala su 104 lica i napravljena je materijalna šteta od preko 3,5 miliona eura. U tom dokumentu se navodi da s obzirom na to da je seizmičnost terena u Crnoj Gori najveća na primorju i u Skadarsko-zetskoj depresiji, mogućnost nastanka velikih klizišta naročito je ispoljena u gornjem i srednjem slivu rijeke Morače i na strmim primorskim padinama Rumije, Sutormana, Lovćena i Orjena, dok je manje izražena na jugozapadnim padinama Pipersko-bjelopavlićkih ravnica – prema rijeci Zeti. U najnepovoljnijem slučaju takva klizišta, osim rušenja dijela naselja i svih vrsta infrastrukturnih objekata na zahvaćenom terenu, mogla bi da pregrade i riječne tokove sa velikim ukupnim štetama i posledicama.

Takođe, analize zvaničnih institucija pokazuju da postoji potencijalni rizik od požara i eksplozija sa negativnim posledicama kako za ljude tako i za životnu sredinu, kako na kopnu tako i na moru, kao i tehničko-tehnoloških akcidenata i zagađenja na moru u svim lukama i marinama, a posebno su vezani za Luku Bar, gdje se vrši manipulacija raznim vrstama opasnih materija.

U slučaju elementarnih katastrofa prvi koji priskaču u pomoć su vatrogasci i spasioci, a predsjednik Sindikata za tu djelatnost Predrag Milikić kaže za „Dan” da im je glavni resurs za djelovanje ljudstvo, jer su sa opremom loše opremljeni. Ističe da jedino Podgorica ima nešto od opreme, dok na sjeveru spasioci nemaju negdje ni uniforme, a ne dizalice i ostale potrebne alate za spasavanje.

– Svjesni smo da je opasnost od elementarnih katastrofa u našoj državi velika, ali bojim se da se o tome ne misli dovoljno. Za neke akcije koje smo već radili ni sami ne znamo kako smo ih završili, jer mi dok smo na terenu ne razmišljamo šta imamo, već činimo sve što možemo da pomognemo. Ljudi su jedini resurs koji imamo, a i tu često fali pa oni koji su u službi ulažu nadljudske napore da se sve završi. A o opremi nemamo mnogo toga da kažemo, više je nemamo nego što je imamo – ističe on.

Milikić kaže da je veliki problem što spasioci zavise od lokalnih samouprava, te da nije država ta koja je njima nadređena, odnosno ministarstvo.

– Onda je budžet manji, a neke lokalne samouprave se ponašaju kao da im nijesmo potrebni. Kada se desi problem onda nas se svi sjete, a do tada ni uniforme nam ne nabave. Nama je najveći i jedini resurs ljudstvo, to moramo isticati, jer se uz nadljudske napore sve završava – ističe Milikić.

Prema podacima Zavoda za hidrometeorologiju i seizmologiju tokom uobičajeno seizmički mirne godine, Seizmološki zavod registruje na teritoriji Crne Gore prosječno oko 400 zemljotresa, sa magnitudama iznad 1.2 jedinice Rihterove skale. Međutim, tokom seizmički aktivnih godina, taj broj može dostići cifru od preko 30.000 (iznad magnitude 1.0).

-Nakon katastrofalnog zemljotresa koji je 15. aprila 1979. godine pogodio Crnogorsko primorje (sa intenzitetom IX stepeni MCS skale) realizovan je obiman seizmološki projekat koji je imao za cilj: utvrđivanje regionalnih seizmoloških karakteristika teritorije Crne Gore i utvrđivanje detaljnih seizmoloških karakteristika teritorija urbanih područja svih opština Crne Gore. Projekat je realizovan uz kompleksna geološka i geofizička istraživanja u periodu od 1980. - 1986. godine. Priložena karta predstavlja uprošćeni rezultat seizmičke regionalizacije teritorije Crne Gore, a prikazuje zone osnovnog stepena seizmičnosti u MCS skali, koji će se sa vjerovatnoćom od 63% dogoditi u pripadajućim zonama, tokom narednih 100 godina. Tako, na primjer, u narednih 100 godina, na teritoriji grada Podgorice i okoline treba očekivati zemljotres intenziteta VIII stepeni MCS skale, sa vjerovatnoćom od 63 odsto - kažu u Zavodu za hidrologiju i seizmologiju.

M.S.

---

Primorje kritično od potresa
U Seizmološkom zavodu navode da se seizmička opasnost smanjuje u smjeru i pravcu od primorja ka unutrašnjem dijelu kopna.

– Crnogorsko primorje i zaleđe okarakterisano je očekivanim intenzitetom od devet stepeni MCS, dok je krajnji sjever – sjeveroistok (između Pljevalja i Bijelog Polja) praktično aseizmičan. Osnovni stepen seizmičkog intenziteta ne izražava lokalne efekte tla pri dejstvu zemljotresa već se odnosi na tzv. uslove čvrste stijene. Seizmički efekti lokalnog tla, kao i efekat nivoa podzemne vode (što je inače veoma značajno u dinamičkim uslovima dejstva zemljotresa), obuhvaćeni su u okviru detaljnih seizmičkih mikrorejonizacija teritorija urbanih prostora za svaku opštinu Crne Gore posebno. Na tim kartama je specifiziran i koeficijent seizmičkog intenziteta koji se koristi za definisanje maksimalnih očekivanih seizmičkih sila pri dejstvu zemljotresa na građevinske objekte – objašnjavaju oni.


Mulić: Odgovornost je na svima
Generalni direktor za vanredne situacije u MUP-u Mirsad Mulić je povodom Međunarodnog dana smanjenja rizika od katastrofa kazao da je to prilika da ukažu da je potrebna odgovornost građana, ali i svih subjekata u društvu kako bi zajednički doprinijeli smanjenju opasnosti od pojave prirodnih i drugih nepogoda. On je na prezentaciji opreme nabavljene kroz EU projekat – 3 WATCH OUT – Trilateralni model civilne zaštite: Putevi, instrumenti i izazovi za našu bezbjednost, koji se sprovodi u okviru IPA INTERREG Programa prekogranične saradnje između Italije, Crne Gore i Albanije. Predstavljena je oprema za zaštitu i spasavanje od požara, za mjerenje kvaliteta vode i za mjerenje protoka vode, kao i bespilotni vazduhoplov – dron.
Mulić je saopštio da ovaj projekat višestruko značajan za sistem zaštite i spasavanja jer doprinosi jačanju kapaciteta MUP-a u odgovoru na požare i poplave, a afirmiše i međuresorsku saradnju, a bez organizovanog i sistemskog djelovanja nema efikasnog odgovora na elementarne i druge nepogode.