Domove zdravlja i opšte bolnice u Crnoj Gori trebalo bi privatizovati, jer je trenutni zdravstveni sistem neodrživ, ocijenio je doktor Ognjen Novosel, prvi specijalista urgentne medicine u Crnoj Gori i doktorand Medicinskog fakulteta u Beogradu. On svojim programom reorganizacije zdravstvenog sistema Crne Gore predlaže niz mjera, za koje vjeruje da bi dovele do smanjenja korupcije u ovoj oblasti, upozoravajući da bi liječenje moglo postati privilegija bogatih ljudi.
Novosel ističe da je zdravstveni sistem Crne Gore izrazito komplikovan i kompleksan, te da je sadašnji nivo zdravstvene zaštite aspolutno nedovoljan i neefikasan, razoren korupcijom, malim platama, maksimalnim iscrpljivanjem državnog sektora – ljudi i opreme, masovnim odlaskom ljekara, uglavnom specijalista, van Crne Gore. On naglašava da je Crnu Goru od 2015. godine napustilo 110 ljekara. Srbiju je za godinu napustilo 900 ljekara, Bosnu i Hercegovinu 350, Albaniju 150.
– U Njemačkoj radi 40.000 ljekara koji su stranci. Moguće urušavanje zdravstva odgovara i samim zaposlenima u državnom sektoru. Licenciranje domova zdravlja, opštih bolnica, morbiditeta, komorbiditeta, mortaliteta itd. mora da bude u niovu prosjeka EU, što nije slučaj – naglašava on.
Novosel je siguran da se Vlada i resorno ministarstvo trude maksimalno, ali ističe da su veliki rastući troškovi održavanja ovog izuzetno skupog sistema. Napominje da je budžet za 2019. godinu predložen na 241,09 miliona eura, od čega 99,5 miliona ide samo za neto zarade.
– Potrebno je resetovanje, potpuno nova organizacija i model, a korekcija sadašnjeg modela je nemoguća. Liječenje bi moglo postati privilegija bogatih ljudi. U Americi 60 odsto ličnih bankrota je uzrokovano troškovima liječenja, što je oko dva miliona porodica. To čeka i porodice u Crnoj Gori. Izdvajanje za zdravstvo u Crnoj Gori je oko 5,1 do 5,5 odsto. Prosjek u EU je 9,9 odsto. U Crnoj Gori je to 320 dolara po glavi stanovnika, odnosno manje od dolara na dan. U Americi je, npr. 8.506 dolara, Kubi 607 dolara, Hrvatskoj 800, Sloveniji 1.400. u Americi jedan samozaposleni za radni vijek uplati 157.440 dolara, u Hrvatskoj 91.552 dolara. A šta je sa novcem crnogorskih osiguranika? Osim toga, broj nemedicinskog kadra u Crnoj Gori je izuzetno visok, do 21 odsto, dok je u EU 12,5 odsto – objašnjava on.
Novosel predlaže privatizaciju primarnog nivoa zdravstvene zaštite, ili da bude privatno-javni ili samo privatni, za najkasnije dvije godine. Dodaje da su slični modeli već zastupljeni u Slovačkoj, Češkoj, a u Hrvatskoj će početkom 2019. godine Sabor odlučivati o novom Zakonu o zdravstvenoj zaštiti.
– U Engleskoj 90 odsto poslova primarne zdravstvene zaštite zbrinjava se na nivou primarne zaštite. Kod nas je skupi apsurd da bolnice rade najveći dio. U Crnoj Gori ima čak 18 domova zdravlja, kao i centralizovana služba hitne pomoći koja nema ljekara, posebno na sjeveru. Oni moraju biti privatizovani. Već 105 godina ta služba je privatna u svim skandinavskim zemljama, Španiji, Poljskoj, Litvaniji, Belgiji, Engleskoj – kaže on.
Naglašava da bolničke ustanove, domovi zdravlja, Institut za javno zdravlje i Služba hitne pomoći imaju oko 2.533 radnika, što je, kako cijeni, izrazito mnogo i dodaje da to budžet ne može plaćati na duže staze.
– Sekundarni nivo čini sedam opštih i tri specijalne bolnice koje su skoro sve u finansijskoj dubiozi. Npr. u okruženju izvršitelji već plijene opremu bolnicama, a bojim se da se slično ne desi i ovdje. Opšte bolnice treba za četiri do osam godina privatizovati i to je jedini način da svježi kapital i oprema uđu, bez državnih zaduženja. Specijalne bolnice i porodilišta u sklopu opštih bolnica zadržati u državnom vlasništvu – predlaže on.
Novosel ističe da i KCCG treba zadržati u državnom vlasništvu, a provjeru statusa raditi svake tri godine.
– U državnom vlasništvu bi trebalo zadržati i čuvanje krvi, transfuziju, sudsku patologiju i posebno uložiti u opremu i ljude u službu transplantacije organa, što je budućnost medicine i donosi ogroman novac. U Hrvatskoj sada ima 50 transplantacija organa na milion stanovnika, a u Crnoj Gori nijedan samostalno, bez pomoći sa strane – istakao je u razgovoru za naše novine Novosel.
Smatra da bi Fond zdravstva trebalo da ima budžetski račun, koji, kako dodaje, nema od 2010. godine. Napominje da je njegov dug 23 miliona eura na kraju 2018. godine.
– Fondu treba vratiti svoj račun, ali je potrebna nova reorganizacija. Na Zapadu može da bude i privatna firma, ali neprofitna, koja radi po zakonima države i strogo je kontrolisana – kaže on.
Novosel smatra da bi trebalo formirati nacionalni centar za priznavanje diploma stečenih u inostranstvu, na osnovu Lisabonske konvencije o priznavanju visokoškolskih kvalifikacija, koji je ratifikovan 2003. godine.
– Na Medicinskom fakultetu obavezno uvesti studiranje na engleskom jeziku, za novac školarina, kao bazu za saradnju sa anglosaksonskim fakultetima – predlaže on.
Novosel dodaje da će, ako se primijeni ova reorganizacija, korupcija biti manja do deset odsto za šest mjeseci.
– Dnevna korupcija u EU je čak 80 miliona eura, što znači da se godišnje gubi tri do pet milijardi eura. U Engleskoj postoje čak tri odjela koja se samo bave korupcijom u zdravstvu, što znači da korupcija ne može nestati, ali se može drastično smanjiti, posebno u malim državama – ističe on.
Novosel zaključuje da će zdravstveni osiguranici i dalje dobijati paket zdravstvenih usluga koji su dobijali besplatno, a na rukovodećim strukturama je da nađu model koji to omogućava.
Novosel je prvi vlasnik dvije posebne specijalizacije u Crnoj Gori. Pored Urgentne medicine, specijalista je i Interne medicine i subspecijalista Kardiologije.
A.O.

---

Odvojiti rad u državnom i privatnom sektoru
Novosel ističe da je neophodno odvojiti rad u državnom i privatnom sektoru jer ta kombinacija nigdje ne postoji.
– Privatno zdravstvo osniva se privatnim kapitalom i radi na profitnim osnovama. Ono ima negativne zdravstvene ciljeve i to više bolesnih, veću pojavu bolesti i skuplje liječenje. Državno, javno zdravstvo se plaća javnim novcem, radi na neprofitnim ciljevima i ima pozitivne zdravstvene ciljeve – manje bolesnih, rjeđu pojavu bolesti i brže i jeftinije liječenje. Ovo miješanje sigurno vodi u iscrpljivanje državnog zdravstva, da ne kažem propast na duže staze – upozorava on.


Privlačiti strani kapital
Dr Novosel navodi da je posebna priča izgradnja velike Opšte bolnice u Podgorici i moguće jedne manje na jugu i sjeveru.

– Sadašnje izdvajanje iz budžeta to ne pominje, a poslednja je napravljena 1975. godine, što znači da se mora ići na privlačenje stranog kapitala, a to znači privatizaciju uz kontrolu države – naglašava on.