Za­ko­nom o jav­nim na­bav­ka­ma tre­ba­lo bi bo­lje ure­di­ti si­stem na­bav­ki u obla­sti bez­bjed­no­sti i od­bra­ne, a Agen­ci­ja za na­ci­o­nal­nu bez­bjed­nost (ANB) i Mi­ni­star­stvo unu­tra­šnjih po­slo­va (MUP) su za po­vjer­lji­ve na­bav­ke od 2013. do pro­šle go­di­ne po­tro­ši­li oko osam mi­li­o­na eura. To je oci­je­nje­no na pa­nel di­sku­si­ji „Po­vjer­lji­ve na­bav­ke – jav­ne, a taj­ne”, ko­ja je dio isto­i­me­nog pro­jek­ta, ko­ji In­sti­tut Al­ter­na­ti­va spro­vo­di u sa­rad­nji sa Cen­trom za is­tra­ži­vač­ko no­vi­nar­stvo CIN, a uz fi­nan­sij­sku po­dr­šku Evrop­ske uni­je u okvi­ru re­gi­o­nal­nog pro­jek­ta „Od­go­vor­nost, teh­no­lo­gi­ja i mre­ža in­sti­tu­ci­o­nal­ne otvo­re­no­sti u ju­go­i­stoč­noj Evro­pi – Action SEE”.
Ko­or­di­na­tor­ka pro­jek­ta i is­tra­ži­vač jav­nih po­li­ti­ka u In­sti­tu­tu Al­ter­na­ti­va Ana Đur­nić po­ja­sni­la je da je is­tra­ži­va­nje ko­je je spro­veo IA bi­lo fo­ku­si­ra­no na ANB, MUP i Mi­ni­star­stvo od­bra­ne, a ob­u­hva­ti­lo je pe­ri­od od 2013. do 2017. go­di­ne.
– Ključ­ni na­la­zi is­tra­ži­va­nja po­ka­zu­ju da se tro­še­nje jav­nog nov­ca na po­vjer­lji­ve na­bav­ke u Cr­noj Go­ri de­ša­va da­le­ko od oči­ju jav­no­sti, a da ni osnov­ni po­da­ci o ovim na­bav­ka­ma, po­put aka­ta na osno­vu ko­jih se one spro­vo­de, če­sto ni­je­su do­stup­ni jav­no­sti – is­ta­kla je Đur­ni­će­va.
Ona je ka­za­la da u cr­no­gor­skom za­kon­skom okvi­ru, ko­ji re­gu­li­še si­stem na­bav­ki u obla­sti bez­bjed­no­sti i od­bra­ne, po­sto­ji „ter­mi­no­lo­ška zbr­ka” ko­ja se ne­ga­tiv­no od­ra­ža­va na ure­đe­nost ove obla­sti. Đurnićeva je navela da je ANB je­di­na in­sti­tu­ci­ja ko­ja ne po­ri­če da spro­vo­di po­vjer­lji­ve na­bav­ke i ko­ja je ured­no do­sta­vi­la po­tro­šnju o svo­jim po­vjer­lji­vim na­bav­ka­ma, za­ključ­no sa 2016. go­di­nom.
Pred­sjed­ni­ca Cen­tra za is­tra­ži­vač­ko no­vi­nar­stvo Mil­ka Ta­dić Mi­jo­vić oci­je­ni­la je da se po­vjer­lji­vim pro­gla­ša­va­ju na­bav­ke ko­je to ni­je­su.
– Ap­su­rd­no je, ali ka­ko od­mi­če pro­ces evrop­skih in­te­gra­ci­ja, ko­ji bi tre­ba­lo da do­ve­de do ja­ča­nja vla­da­vi­ne pra­va i struk­tur­nih re­for­mi u na­šoj ze­mlji, opa­da­ju me­dij­ske slo­bo­de i pri­stup in­for­ma­ci­ja­ma od jav­nog zna­ča­ja – na­ve­la je Ta­dić Mi­jo­vić.
Pre­ma svim re­le­vant­nim me­đu­na­rod­nim or­ga­ni­za­ci­ja­ma, ka­ko je re­kla, Cr­na Go­ra je ni­že na lje­stvi­ci me­dij­skih slo­bo­da da­nas, ne­go što je bi­la pri­je otva­ra­nja pre­go­vo­ra.
Is­tra­ži­vač Be­o­grad­skog Cen­tra za bez­bjed­no­snu po­li­ti­ku iz Sr­bi­je, Vla­di­mir Er­ceg oci­je­nio je da ka­da je ri­ječ o na­bav­ka­ma u obla­sti bez­bjed­no­sti i od­bra­ne u Sr­bi­ji po­sto­je dvi­je ključ­ne po­ru­ke.
– Jed­na je da je za­kon­ski okvir jav­nih na­bav­ki i okvir ko­ji ure­đu­je na­bav­ke u obla­sti od­bra­ne i bez­bjed­no­sti u naj­ve­ćoj mje­ri uskla­đen sa te­ko­vi­na­ma EU. Dok dru­ga po­ru­ka je­ste da, upr­kos ja­ča­nju za­kon­skog okvi­ra, prak­sa na­bav­ki u in­sti­tu­ci­ja­ma sek­to­ra bez­bjed­no­sti ne na­pre­du­je, već po­sto­je tren­do­vi ko­ji su po­pri­lič­no za­bri­nja­va­ju­ći – na­veo je Er­ceg.M.S.


DRI evidentira zloupotrebe

Đurnićeva je istakla da je međunarodna ekspertska organizacija SIGMA u izvještaju za prošlu godinu navela da nisu dobra važeća zakonska rješenja za sistem nabavki u oblasti bezbjednosti i odbrane.
– Zbog toga smo ove godine od SIGMA-e za nivo usaglašenosti naših propisa sa zakonodavstvom Evropske unije (EU) dobili ocjenu tri. Jedina svjedočanstva zlupotreba u oblasti odbrane i bezbjednosti, kada je riječ o nabavkama su izvještaji Državne revizorske institucije (DRI). Tokom ovog izvještajnog perioda, DRI je radila reviziju sve tri potrošačke jedinice kojima smo se mi bavili i kod sve tri je utvrdila jednu istu nepravilnost, a to je da se nabavke koje bi trebalo da budu javne nabavljaju povjerljivim procedurama - objasnila je Đurnićeve.