Njemačko-ruski gasovod, kome se snažno protivi Vašington, mogao bi da postane prva žrtva rastućih tenzija između Kremlja i EU.

Iako Rusija opasno zaoštrava svoje odnose sa Evropskom unijom, odnosi Njemačke sa Sjedinjenim Državama i nizom drugih država članica EU mogli bi biti najveće žrtve eskaliranog diplomatskog sistema. Naime, koplja se lome oko njemačko-ruskog gasovoda Sjeverni tok 2, najatraktivnije mete za nametanje novih sankcija Moskvi.

Nakon što je prošlog mjeseca u Rusiji uhapšen najglasniji kritičar vladajućeg režima Aleksej Navaljni, zapadne zemlje počele su javno da traže njegovo puštanje na slobodu. Navaljni se vratio u matičnu zemlju nakon oporavka u Njemačkoj, pola godine nakon što su pokušali da ga otruju nervnim agensom, najvjerovatnije pripadnici ruskih tajnih službi.

Po povratku je uhapšen jer se navodno nije redovno javljao zatvorskom sistemu – služio je uslovnu kaznu zbog pronevjere. Bila je to dvostruka provokacija Rusije, jer je Navaljni poslat u Njemačku na liječenje uz blagoslov predsjednika Vladimira Putina i zato što je Evropski sud za ljudska prava proglasio njegovu presudu politički motivisanom, primoravši Moskvu da mu čak isplati odštetu.

Odnosi Rusije sa EU dodatno su pogoršani reakcijom Putinovog režima na masovne proteste širom zemlje u kojima desetine hiljada demonstranata zahtijeva puštanje Navaljnog, što su službenici zakona pokušali da iskorijene, hapseći hiljade ljudi i pretrpavajući moskovske zatvore.

Konačni šamar dobio je visoki predstavnik EU za spoljnu politiku i bezbjednost Žozep Borel, koji je posjetio Moskvu krajem prošle nedjelje. Pripremajući se za sastanak sa ruskim kolegom, ministrom spoljnih poslova Sergejem Lavrovom, Borel je uložio sve napore da ostavi otvorena vrata za bilo koje pitanje uzajamne saradnje, pozivajući na konstruktivan dijalog i rekavši, u diplomatskom smislu, da bi Evropa mogla biti spremna za dogovore, samo da Rusija Navaljnog pusti „s upozorenjem”.

Međutim, nakon svog prvog sastanka sa Lavrovom u petak, Borel je sa društvenih mreža saznao samo da je, dok je pregovarao s ruskim kolegom, njegovo ministarstvo odlučilo da protjera troje evropskih diplomata iz Rusije, zbog navodnog učešća u protestima.

Iako su sami pregovori bili napeti i neproduktivni, Borelu nije moglo biti hladnijeg tuša i jasnije poruke da je njegova posjeta Rusiji gubljenje vremena. „Čini se da se Rusija sve više odvaja od Evrope i smatra demokratske vrijednosti egzistencijalnom prijetnjom”, napisao je Borel u svom pregledu u nedjelju uveče.

Čini se da Rusija u svojim provokacijama provocira EU na ono što većina država članica glasno traži – zaustavlja izgradnju gasovoda Sjeverni tok 2, koji bi trebalo da udvostruči kapacitet ruskog gasa preko Baltičkog mora do Evrope na 110 milijardi kubnih metara gasa godišnje.

Zaustavljanje izgradnje gasovoda dugo su zahtijevale Sjedinjene Države, koje su prošlog mjeseca takođe uvele sankcije ruskom brodu zbog polaganja cijevi Fortuna. Naime, Fortuna je stigla u danske vode da zamijeni švajcarski brod koji se već povukao pod prijetnjom sankcija, a promjena lidera u Bijeloj kući uopšte nije promijenila američki stav o gasovodu. To je, tvrdi Vašington, projekat koji će povećati zavisnost Evrope od ruske energije.

Baltičke članice EU, kao i Poljska – koja ionako nema dobre odnose sa Rusijom i željela bi da Evropi ponudi gas sa svojih LNG terminala – takođe žele da zaustave izgradnju. Ali njemačka kancelarka Angela Merkel uporno brani projekat i odbija da ga zaustavi.

– Sjedinjene Države takođe trguju naftom sa Rusijom – rekla je ona zaključivši da je jedino pitanje koji su oblici trgovine energijom sa Rusijom prihvatljivi, a koji ne. A njen naslednik na čelu stranke Armin Lašet branio je ovog vikenda Sjeverni tok 2, rekavši da hapšenje Navaljnog ne može biti razlog da ga zaustave.

– Moralizacija i domaće parole nisu spoljna politika – rekao je on. U izgradnju gasovoda, osim Njemačke, uključene su i kompanije iz drugih glavnih evropskih ekonomija – Holandije, Francuske i Italije, ali za sada puštaju Njemačku da se brani od sve većih optužbi za „neprihvatljivu” saradnju sa Rusima.

Lašet, koji se nada da će zamijeniti Merkelovu kao budućiu kancelar nakon septembarskih izbora, ima ozbiljan problem ako želi da sačuva gasovod – Stranka zelenih, koja je poslednjih mjeseci redovno osvajala više od 20 odsto na anketama, a skoro sigurno će biti druga po veličini stranka u Bundestagu. Bez njih će biti gotovo nemoguće formirati novu vladu, ali Zeleni su najglasniji protivnici Sjevernog toka 2 na njemačkoj političkoj sceni.

Povratak razočaranog i posramljenog Borela u Brisel mogao bi da dovede do novih poziva da se gasovod zatvori, a mogao bi da zaustavi i američke prijetnje sankcijama protiv danskih kompanija za sertifikaciju. U interesu je Njemačke i Rusije da što prije završe projekat kako bi se odvojili od priča o sankcijama i dnevne politike. Fortuna je u napetoj trci sa vremenom i nije sigurna da će je pobijediti.

(nova.rs)

---