Grčka vlada hoće da se odvoji od crkve – i skine 9.000 sveštenika sa platnog spiska. Ali raskidanje tih veza u najreligioznijoj zemlji u Evropi moglo bi da skupo košta ljevičarskog premijera Aleksisa Ciprasa.
Tokom teške finansijske krize u mediteranskoj zemlji premijer Aleksis Cipras je spriječio pogoršavanje odnosa sa crkvom, jer su milioni Grka tražili podršku i utjehu kod najmoćnije institucije u zemlji.
Sve se vrti oko para
Ali sada, konačno slobodnih ruku, bez stega međunarodnih povjerilaca, Cipras želi razvod. On takođe želi udio u bogatstvu crkve. Istovremeno ne želi da to bude prljav razvod.
Dakle, u nastojanju da pronađe prijateljsko rješenje, on je sastavio plan od 15 tačaka kojim se otvara put za besprekorno odvajanje crkve i države u jednoj od najteokratskijih članica EU.
Prema tom planu, sveštenstvo od 9.000 ljudi bi bilo otpušteno. Oni bi bili uklonjeni sa državnog platnog spiska, a oduzele bi im se velike privilegije i penzije – koje bi umjesto države trebalo da plaća bogata Grčka pravoslavna crkva.
Predstavnici pravoslavlja će takođe morati da odustanu od toga da se nazivaju propovjednicima nacionalne vjere, omogućavajući državi da se proglasi „religiozno neutralnom”.
Zauzvrat, država bi odbacila sve zahtjeve na ogromne parcele i imovinu koje Crkva odavno smatra svojim, uslijedio bi ogroman zajednički razvojni projekat koji bi obje strane nadzirale, a profit dijelile pola-pola.
Zvuči unosno? Jeronim II, arhiepiskop Atine i cijele Grčke, obavio je posao sa Ciprasom za samo 45 minuta. Obojica su potom javno pohvalili ono što su nazvali „orijentacionim sporazumom”. Ali, taj njihov tajni sporazum izazvao je bijes biskupa i sveštenika koji su ga osudili kao izdaju. Tako je ovaj razvod ipak ispao ružan.
Ove sedmice, na hitno sazvanom sastanku najvišeg tijela u crkvi, 72 od 82 vladika stali su uz sveštenstvo, odbijajući da ga skinu sa platnog spiska države.
Tvrdi kurs vlade
Vlada je odmah uzvratila. „Hajde da razjasnimo stvari”, rekao je portparol vlade Dimitris Canakopulos: „Vlada ima pravo da reguliše sve što se tiče državnog budžeta. Dakle, ako se Crkva ne pridržava našeg predloga o sveštenstvu, onda će vlada preuzeti na sebe da to učini.”
Igrajući tvrdo, smatraju kritičari, vlada se nada da će uspjeti da se izbori za razvod koji želi. Ali borba sa najmoćnijom institucijom ove države mogla bi da se okrene protiv Ciprasa, koji ne krije da je ateista. „Svaki put kad se država suprotstavljala Crkvi, novom reformom ili mjerom, država gubi“, rekao je za „Dojče vele” analitičar i kolumnista Nikos Dimou.
Iščekivanje čuda
Na prvi pogled, predloženo rješenje nudi izuzetnu priliku za Crkvu. Mnogi Grci smatraju to takođe osjetljivim pitanjem: time se zemlja približava tome da postane istinski sekularna.
Crkvene knjige bi postale dostupne državnim revizorima kako bi sagledali bogatstvo procijenjeno na preko 700 milijardi eura. A skidanjem sveštenstva sa državne grbače, obezbjeđuje se prostor za 9.000 očajnički potrebnih radnih mjesta u zemlji koja je na vrhu liste nezaposlenosti u Evropi.
Ali odricanje od dugogodišnjih veza između crkve i države je kompleksan, izazovni zadatak koji je politički osjetljiv u zemlji gdje više od 90 procenata stanovništva svoj nacionalni identitet definiše na zajedničkoj pravoslavnoj vjeri.
Još važnije, Grci više ne vjeruju u Ciprasa. „Nije ga briga za crkvu, već samo za njegov politički opstanak”, kaže za „Dojče vele” jedna vlasnica radnje ulazeći u crkvu. „Ko kaže da će ispuniti to što kaže? Šta će biti sa sveštenstvom? Šta će biti sa našom vjerom?”
Izborna kampanja na leđima Crkve?
Od 2015. godine od kada je na vlasti, bivši lider komunističke partije mladih obećao je razdvajanje Crkve i države. Ali, privremeno je bio odustao od svoje namjere zbog ključne uloge koju je Crkva odigrala u podršci hiljadama Grka u kriznim situacijama – državne socijalne službe su praktično nestale zbog drastične javne štednje.
S obzirom na to da su sledeće godine izbori, a premijerova popularnost opada, kritičari i sveštenici optužuju Ciprasa da koriste crkvu da postigne političke poene – oslobađanjem oko 9.000 radnih mjesta u javnom sektoru i stvaranjem novih radnih mjesta, neposredno pred ključne izbore.
Svi prethodni pokušaji da se razdvoje dvije institucije nailazili su na otpor nacije koja ne želi da okrene leđa Crkvi koja je igrala ključnu ulogu u očuvanju pravoslavne vjere i grčkog jezika tokom 400 godina osmanske vladavine.
Zbog toga Ciprasu savjetuju da odustane od spora sa Crkvom, posebno u svijetlu nove ankete objavljene u četvrtak, koja pokazuje da je 7 od 10 Grka uvjereno da će izgubiti predstojeće izbore od konzervativnih protivnika – koje uticajno sveštenstvo tradicionalno podržava. (RTS)