-Piše:
DR ANA M. ZEČEVIĆ
Tu su i sporedni pojedinačni i grupni likovi kao što su: grupa šiparica, pijanistkinja Vida Vulko Varađanin, kočijaš, folk igrači i glumci SNP-a. Od ansambala učestvuju orkestar, hor i balet. Kako je zapisano u fascikli scenarija, opera ima dva čina i traje jedan sat, pedeset minuta i četrdeset pet sekundi.
Etape dramske radnje smještene su u dva operska čina na sledeći način: u prvom činu nalazi se ekpozicija dramske radnje koja obrađuje sledeće elemente sižea: dramske likove, upoznavanje Lenke Dunđerski i Laze Kostića i njihov odnos na početku poznanstva; prikazane su takođe i kulturne prilike kroz djelatnost Lazara Dunđerskog koji želi da podigne zgradu Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu. U drugom činu smješten je dramski zaplet: svečano je otvorena zgrada Srpskog narodnog pozorišta, predstavljeni su Lenkini udvarači i prosci, opisano je intelektualno druženje i emotivan odnos Lenke i Kostića, dramska kulminacija obrađuje Lenkinu iznenadnu smrt, a rasplet dramske radnje – Kostićevo preživljavanje Lenkinog gubitka.
Poetski tekst Laze Kostića u tkivu Štatkićeve opere
Originalan Kostićev tekst koji je Štatkić muzički uobličio prisutan je u samo dva navrata u operi:
a) U trećoj slici prvog čina, u kojoj Lenka pjeva dio Kostićeve pjesme Među javom i med snom, kao i
b) U finalu opere, u trinaestoj slici, gdje je obrađen dio poeme Santa Maria della Salute, izvodi pjesnik.
a) Iako do sada opera Lenka nije izvedena u cjelini, Lenkina pjesma Među javom i med snom je često izvođena kao posebna pjesma za ženski glas, sopran. Interesantno je da je tom prilikom solistkinja pjevala sve strofe kompozicije od početka do kraja, dok je u tkivu opere prirodan tok pjesme prekidan u dva navrata umetanjem komentara solista, drugih učesnika dramske radnje. Nakon majčinog komentara da Lenka treba da se odluči za koga će da se uda, Lenka počinje da pjeva. Ona se u cijeloj situaciji osjeća „među javom i med snom” i ovaj stih je ponovljen odnosno otpjevan čak tri puta prilikom izlaganja svake od tri citirane strofe. Nakon pjevanja prve strofe ponovo se čuje majčin komentar – obraćanje pjesniku da je on kriv za njeno neprihvatanje udaje, jer joj „sipa u glavu svoje ideje”, a ona je još dijete. Pjesnik veliča Lenkinu pojavu i ličnost, dok Lenka počinje drugu strofu pjesme. Majka uporno pokušava da Kostiću ukaže na to da njena kćer treba da se uda i da rodi djecu. Sve to sluša Lenka i daje komentar da je sve u Božijim rukama, da je njeno srce spremno da „primi i kaznu i dar”, te započinje poslednju, treću strofu pjesme, uz to, prati samu sebe na klaviru. U scenariju je naglašeno didaskalijom da Kostić u sebi komentariše kako je pjesma koju pjeva Lenka njegova, kako je nastala prije sedam godina i kako se, u stvari, divi Lenki zbog toga što je otpjevala upravo tu pjesmu.
Muzički materijal zvučno prati sadržaj poetskog teksta. Hromatikom u uvodu u duvačkim dionicama dočaran je psihološki nemir. Nakon devet taktova uvoda izložen je Sofijin komentar da je puna kuća prosaca – melodija je u vidu rečenice na tonalnoj osnovi Es-dura. Slijedi brz instrumental – klavir, kao uvod pred Lenkinu pjesmu: materijal dionice klavira je u ef-molu, Lenkina melodija nad njom je takođe brza, u dubokom registru, zvuči pomalo zloslutno. Majka prekida muziku, jer kompozitor dramsko težište prebacuje na nastavak dijaloga L. Kostića i Lenkine majke, Sofije, koja ga, zapravo, prekorijeva. Kostićeva dionica je u de-molu, on veliča Lenku majci, a majka mu dobacuje da ona nije „biće iz sna” nego prava žena koja treba da se uda. Nakon ovog dijaloga dramsko težište se vraća na Lenkin nastup i ona nastavlja pjesmu – nova strofa je u ge-molu i sa izlaganjem poetskog teksta strofe postiže se i dinamička gradacija do ff-dinamike. No, refren strofe donosi smirenje – kroz pp-dinamiku i melodiju u nižem glasovnom registru. Zatim se opet dramska radnja fokusira na dijalog Sofije i pjesnika, majčina dionica je u ce-molu, melodijsko-ritmički pokret je razigran, sačinjen od šesnaestina u kombinaciji s triolom, a u spletu sa pjesnikovim odgovorom koji je mirnijeg ritmičkog pokreta.
(Nastaviće se)
