-Preveo sa ruskog i priredio:

VOJIN PERUNIČIĆ


Skupština za izbor cara održana je 17. februara 1598. godine. Ona je bila sazvana po istim pravilima kao i Skupština 1566. godine i sastojala se od istih predstavnika te iste četiri grupe: sveštenstva, boljara i visokih činovnika administracije, armijskih vojskovođa, trgovaca i kneževskih namjesnika. Jedina novina bila je da je dozvoljeno učešće u glasanju, ne samo plemićkim vojskovođama nego i kapetanima strelaca. Prema Ključevskom, Skupštinu je sačinjavalo 512 pretstavnika cijelog naroda.

Ni za jednog od kandidata nijesu zvanično glasali. Kad je patrijarh Jov sa zadovoljstvom objavio da se ogromna većina izjasnila za Borisa Godunova, on je ubijedio i ostale da prihvate Borisa za cara i tako je jednoglasno izabran imperator bez glasanja. Tako je i konstatovano i zapisano.

Kad su Borisa obavijestili o izboru, on je odbio da prihvati tron. Očigledno je u povjerenju objasnio patrijarhu da želi da dobije posebne garancije za to, jer ga nijesu izabrali samo za cara, već su ga priznali i kao novog osnivača nove dinastije.
18. februara patrijarh Jov je sazvao novu izbornu Skupštinu u Uspenskom saboru. Na toj Skupštini odlučeno je da će se svaki Moskovljanin smatrati izdajnikom ako prizna za gospodara bilo kog drugog čovjeka osim Borisa, njegovog sina Fjodora i njihove potomke. Svaki Moskovljanin, ako sazna za takvog izdajnika, morao je da ga razotkrije pred patrijarhom i Skupštinom. Patrijarh je morao da ga izbaci iz crkve i preda svjetovnom sudu.

Osim toga, Skupština je odobrila patrijarhov predlog upućen članovima Skupštine i svim Moskovljanima da pođu u ponedjeljak, 20. februara (to je bio prvi dan Velikog posta), masovnom povorkom (organizovanom litijom) u Novodevičanski manastir da zamole caricu Aleksandru da ubijedi brata da primi tron i postane car. Tako su i uradili, ali ni Aleksandra, ni Boris nijesu pristali. Sledećeg dana litija je bila još mnogobrojnija pred Novodjevičanskim manastirom. Ovog puta Aleksandra je pristala da moli brata da stupi na presto i on je udovoljio njenoj molbi.

To je suština priče, napisana kitnjastim stilom (vjerovatno je pisao patrijar Jov) u gramati o izboru i stupanju na tron cara Borisa, pisana dana 1. avgusta 1598. godine.

Politički značaj događaja od 20. i 21. februara (prema mišljenju patrijarha Jova, Borisa i njegovih pristalica) sastojao se u tome da se Borisova vlast kao cara nije zasnivala samo na odluci Skupštine nego i na volji moskovskog naroda.

26. februara, patrijarh, sveštenstvo i narod su uveli cara Borisa u Uspenski sabor na moleban zahvalnosti. Poslije toga Boris se vratio u svoju ćeliju u Novodjevičanskom manastiru i tamo je proveo Veliki post i Vaskrs. Tek 30. aprila se uselio u carski dvorac. Ali je, po njegovoj želji, krunisanje odloženo za 1. septembar. Skupština je nastavila svoj rad do tog datuma.

1. aprila, još dok se Boris nalazio u Novodjevičanskom manastiru, donski kozaci su ga obavijestili da je krimski han Kazi-Girej završio pripreme za sveobuhvatan pohod na Moskoviju.

Boris je odmah izdao naređenje armiji o zauzimanju položaja na obali rijeke Oke. 20. aprila donski kozaci su javili da je prethodnica Tatara napala ruske pogranične jedinice. Boris je odlučio da lično komanduje armijom i 2. maja je izašao iz Moskve u Serpuhov, gdje je smjestio svoj štab.

Carice, monahinja Aleksandra i Borisova supruga Marija, a takođe i carević Fjodor su ostali u Moskvi. Za bezbjednost glavnog grada su bili određeni nekoliko boljara i velikodostojnika.

Pješadija, koja je raspoređena na obalama Oke, bila je najbrojnija od svih i sastavljena još ranije od Rusa. Njen broj nije bio tačno poznat. Broj od 500 hiljada, koji se navodi u nekim izvorima, apsolutno je epsko preuveličavanje. Glavni dio armije su sačinjavali plemićki odredi. Osim njih su bili i strelci, artiljerija i kozački vojnici.


(Nastaviće se)

---