-Piše: DR RADOSLAV T. STANIŠIĆ

„Pozovi M radi ubistva“ (Dial M for Murder, 1953) je ingeniozna adaptacija pozorišnog komada filmovanog u koloru i 3-D, koja je puštena u opticaj kao 2-D pošto je moda ovakvog procesa snimanja filma prošla. Sledeća četiri Hičkokova filma su snimljena za Paramount u koloru. U filmu „Prozor u dvorište“ (Rear Window, 1954), on je opseg akcije sveo još strože, na manju mjeru nego i u filmovima „Čamac za spasavanje“ i „Konopac“. Cio film je snimljen kamerom koja se nalazi u stanu profesionalnog fotografa L. B. Džefrisa, koji leži u gipsu i oporavlja se pošto je slomio nogu, pa najvećim dijelom filma kamera belježi samo ono što on vidi kroz svoj prozor ka zadnjem dvorištu. Da bi ubio vrijeme, fotograf počinje da špijunira svoje susjede pomoću teleobjektiva i postepeno dolazi do ubjeđenja da je jedan od njih ubio svoju ženu, isekao tijelo na komade i zakopao ga u vrtu u dvorištu. Džefrisovi napori da dokaže ubistvo dovode u opasnost život njegove vjerenice (a, na kraju, i njegov), dok – kao i sama publika – on samo može da sjedi i gleda iz perspektive ograničene scenama koje uramljuju prozori u susjedstvu i dometom njegovog teleobjektiva. „Prozor u dvorište“ je uzbudljiv i duboko moderan film: njegova tema moralnog saučesništva voajera, i, kao njegovog produžetka, filmskog gledaoca, u vezi sa onim što gleda anticipira i Antonionijevo „Uvećanje“ (Blow-Up, 1966) i „Prisluškivanje“ (The Conversation, 1973) Fransisa Forda Kopole, a da ne govorimo o Hičkokovom filmu „Psiho“ (Psycho, 1960). Godine 1955, u kojoj je on postao naturalizovani američki građanin, Hičkok je režirao film „Drž'te lopova“ (To Catch a Thief), stilizovanu triler-komediju o mački lopovu, sniman na lokacijama francuske Rivijere Paramountovim novim procesom namijenjenom širokom platnu – vistavižn (Vista Vision). Kao što bismo i mogli da očekujemo, on je jedan od prvih reditelja koji je široko platno primjenio efikasno za slikovnu i dramsku kompoziciju, pa su svi njegovi sledeći filmovi, sem filma „Krivo optužen“ (The Wrong Man), snimljeni u formatu širokog ekrana. „Nevolje s Harijem“ (The Trouble with Harry, 1955), kojim je započeta njegova briljantna devetogodišnja saradnja s kompozitorom Bernardom Hermanom (1911–1975), film je u kome je primijenjen vistavižn radi snimanja ljepote šuma u Vermontu u jesen kao pozadine za prefinjenu i inteligentnu crnu komediju o lešu koji nikako da bude sahranjen jer ga neko stalno ponovo iskopava. Iste godine je Hičkok snimio rimejk filma „Čovjek koji je suviše znao“, kao visokobudžetni komercijalni zabavni film, s raskošnom muzikom Bernarda Hermana i sekvencama snimanim na lokacijama u Maroku i Londonu. Mada osavremenjena i modernizovana, druga verzija uveliko ponavlja originalnu scenu u Albert holu, s Hermanom koji diriguje Londonskim simfonijskim orkestrom od sto članova koji izvodi „Kantatu olujnog oblaka“ Artura Bendžamina kao šestokanalni stereofonski zvuk. Jedan od filmova koje je reditelj najviše volio, a istovremeno i njegov veliki uspjeh na bioskopskim blagajnama, film je „Ijupko“, sniman tehnikom vistavižn. Kao da želi da okaje svoje ekstravagancije, Hičkok je kao sledeći snimio strogi poludokumentarac o nepravednoj optužbi i hapšenju, „Krivo optužen“ (The Wrong Man, 1957), njegov poslednji film za Varners, crno-bijeli film sniman na lokaciji u Njujorku.

Godine 1958. Hičkok je režirao film „Vrtoglavica“ (Vertigo) na lokaciji u San Francisku, u tehnici vistavižn. Taj film mnogi kritičari smatraju njegovim najvećim i vizuelno najpoetičnijim filmom. Postavljen u obliku detektivskog trilera, film „Vrtoglavica“ je zapravo priča o romantičnoj opsesiji, briljantna adaptacija romana D'entre ies morts Pjera Boaloa i Tomasa Narsežaka (autora djela Les diaboiiques). Autori adaptacije su Alek Kopel i Samjuel Tejlor. Skoti (Džejms Stjuart), bivši policijski detektiv, počeo je da pati od patološkog straha od visine (akrofobija ili vertigo) pošto je slučajno izazvao pad svog kolege s krova i njegovu pogibiju, činjenice koje saznajemo kroz neobičnu montažnu sekvencu od dvadeset pet kadrova, u prvih devedeset sekundi filma. On napušta policijsku službu zbog tako stečene nesposobnosti, ali oklijevajući prihvata posao koji mu nudi bogati poznanik po imenu Gavin Elster. Posao se sastoji u tome da Skoti prati Elsterovu ženu Madlen (Kim Novak) koja je uvjerena da je reinkarnacija svoje praprababe, Špankinje Karlote Valdez, zlostavljane žene koja je umrla luda, izvršivši samoubistvo.


(NASTAVIĆE SE)