Šaulići su dio bratstva Jakšića, potomci Radoja Jakšića, sina popa Jakše Mandića iz sela Pridvorice. Korijeni bratstva Mandića dosežu do XIV vijeka. Izgleda da je ta porodica davala sveštenike i u starim vremenima. Jakšići su prva porodica koja je iz Vale drobnjačke izašla i nastanila se za stalno na Jezera, u selu Junča Do. Bilo je to krajem XVIII vijeka, oko 1770. godine. Bratstvo Jakšića se danas dijeli na porodice: Šauliće, Ostojiće, Daniloviće i Durkoviće.

Šaulići su na Jezerima više od 150 godina igrali vodeću ulogu; kako u ratu, tako i u miru, bivajući plemenski kapetani, komandiri, pisari, ministri. Prvi sveštenik iz te porodice, po izdizanju na Jezera, bio je pop Sava koji se pominje kao jedan od vođa Drobnjaka koji su došli u pomoć ustanicima u Babinama 1875. godine. Umro je iznenada 1879. godine na Žabljaku. Nije imao poroda.

Popa Savu je naslijedio sinovac Petar–Perko. Petar je sin Spasoja Jakšića, zvanog Šaula i majke Lucije, rođene Jakić. Rođen je 1857. godine na Žabljaku. Spasoje Šaula je bio veliki junak, poginuo je u boju sa Turcima 1862. godine. Po njemu će njegova braća i sinovi dobiti prezime. Petar je rastao bez oca. Pismenosti se učio na Žabljaku i u Šavniku. Oženio se Stanom, ćerkom Ilije Kneževića iz sela Rudanaca. Rukopoložen je 1882. godine pod Ostrogom, poslije urgencije grupe uglednih Jezeraca na čelu sa plemenskim kapetanom Živkom Šibalijom, nakon što je pleme ostalo bez sveštenika. Bio je paroh jezerski sa sjedištem na Žabljaku. Kada je nastao pogrom Šaulića, pop Perko se seli sa porodicom za Srbiju, ide pod izgovorom da se liječi. Kratko se zadržao u užičkom kraju, služio je u selu Kremna, a onda ide na jug Srbije u Jablanički srez, gdje je, u novoj crnogorskoj naseobini na padinama planine Radan u selu Gajtan, dobio službu u tek osveštanoj crkvi, 1908. godine. Tamo je ostao do povlačenja srpske vojske 1915. godine, kada zajedno sa vojskom preko Kosova i Albanije dolazi u Crnu Goru. Kratko se zadržava u manastiru Ostrog, a onda ga episkop Kiril šalje na Žabljak gdje u februaru 1916. godine prima svoju staru parohiju. Jedno vrijeme je proveo i u logoru u Vuksanlekiću, vjerovatno zbog aktivnosti njegove ćerke Jelene poznate komitkinje. Poslije oslobođenja i ujedinjenja vraća se u selo Gajtan gdje nastavlja službu. Tamo će ostati sve do 1928. godine kada umire popadija Stana. Poslije ženine smrti odlazi u penziju, vraća se u rodni Žabljak, gdje će se upokojio 1930. godine. Sahranjen je sa južne strane crkve na Žabljaku.

Pop Stanko Šaulić je sin Mirka, a sinovac popa Perka, rođen je 1897. godine na Žabljaku. Bio je predodređen da produži svešteničku lozu. Završio je bogoslovsku školu 1926. godine na Cetinju. Oženio se sa Stanom Pejović iz Podgorice 1927. godine. Rukopoložio ga je mitropolit Gavrilo iste godine na Cetinju poslije čega je primio tepačku parohiju sa sjedištem na Žabljaku. U kući popa Stanka stanovao je Moša Pijade 1941/42. Godine kada je dijelio revolucionarnu pravdu među Durmitorcima. Potpisnik je Antikomunističke rezolucije sveštenstva od 29. decembra 1943. godine, što će ga koštati glave. Kao „narodni neprijatelj” osuđen je od strane novog režima i strijeljan 30. decembra 1944. godine u Nikšiću. Nije imao poroda, tako da se sveštenička loza Šaulića prekinula.

PIŠE: TOMAŠ ĆOROVIĆ

(NASTAVIĆE SE)

---