-PRIREDIO:Miladin VELjKOVIĆ

U susretu Staljina i Hodže, pitanje jugoslovenskog vojnog angažmana u Albaniji je ponovo razmatrano, i došlo se do zaključka da sovjetska strana nije bila obaviještena o takvoj jugoslovenskoj namjeri, a da su Albanci vjerovali da je riječ o akciji koja je usaglašena sa Sovjetskim Savezom. Zajednički je konstatovano da Jugoslavija nije imala namjeru da štiti albanske granice, već da je time htjela da je destabilizuje i da utiče na razvoj unutrašnje situacije. Potom je Hodža informisao Staljina o detaljima borbe albanskog rukovodstva u cilju eliminacije jugoslovenskog političkog i ekonomskog uticaja u toj zemlji, hapšenjima jugoslovenskih pristalica i teškoj ekonomskoj situaciji u Albaniji. Žalio se i na granične probleme sa Jugoslavijom i navodno jugoslovensko ubacivanje terorista u Albaniju. Nastojao je da kod Staljina stvori utisak da Albaniji prijeti oružana agresija iz Jugoslavije. Na sve to Staljin je odgovorio da nema opasnosti po nacionalnu bezbjednost Albanije, jer je njena nezavisnost garantovana deklaracijama velikih sila još tokom Drugog svjetskog rata. Povodom dešavanja u Grčkoj, Hodža je insistirao na činjenici da Albaniji prijeti agresija iz Grčke, što je Staljin negirao, savjetujući Hodži da smanji pomoć Grčkoj demokratskoj armiji i svede veze s njom na minimum. Staljin je Albaniji obećao i značajnu ekonomsku pomoć. Iako su Sovjeti savjetovali Hodži da umanji podršku grčkim partizanima, smatrali su da na teritoriji Albanije do daljnjeg djeluje Zaharijadesova radio stanica, čime su nastojali da taj konflikt i dalje održavaju aktivnim, iako su davno odustali od šire akcije. Po povratku u Tiranu, Enver Hodža je istakao da je obezbijedio ogromnu sovjetsku ekonomsku pomoć, uz više povoljnih kredita. Na drugoj strani, Sovjeti su nastojali da bolje upoznaju potencijale albanske privrede, kako bi što brže ekonomski ojačali tu zemlju i iskoristili prirodne resurse za jačanje njene privrede, a indirektno i sa sebe postepeno skidali obavezu pružanja stalne pomoći siromašnom i nerazvijenom savezniku. Radi toga je i nastao poseban priručnik o ekonomsko-geografskim karakteristikama te zemlje.
Direktna poledica razgovora u Moskvi bilo je i to da je, u sklopu pomoći Albanskoj armiji, Sovjetski Savez preuzeo na sebe obavezu finanisaranja 50% svih izdataka za izdržavanje albanske oružane sile. U Albaniju su upućeni i instruktori za obavještajne i mobilizacijske poslove, politički rad, organizaciju milicije i šifrantske službe. U maju 1949. na školovanje u Sovjetski Savez je upućeno 20 oficira albanske državne bezbjednosti. Jugoslovenska informativna agencija TANJUG je u cilju naglašavanja sovjetskog vojnog prisustva u Albaniji septembra 1950, objavila vijest da se u Albaniji nalazi više od 480 sovjetskih vojnih specijalista. Po savjetu sovjetske vlade, albanska strana je odmah demantovala takve navode. U tom momentu se u Albanskoj armiji nalazio 21 sovjetski vojni savjetnik.
Radi realizacije postignutih sporazuma sa Sovjetskim Savezom, u Moskvu je 30. novembra 1949. upućena nova albanska privredna delegacija, koja je imala zadatak da od Sovjeta izmoli povećanje ekonomske pomoći. Na skup stranih diplomata nijesu pozvani samo jugoslovenski i francuski poslanik. Albanska strana, očigledno, nije bila zadovoljna ishodom pregovora u Moskvi. Prvi put od objavljivanja Rezolucije Informbiroa, Enver Hodža u javnim istupanjima nije napao Jugoslaviju. To je upalo u oči sovjetskim diplomatama, pa su nastojali da se informišu o tome da li je došlo do promjena u odnosima između dviju zemalja. Ipak, veoma brzo, iznoseći osnove dvogodišnjeg plana za 1949. i 1950, Hodža je s govornice albanske skupštine žestoko napao Jugoslaviju, jasno odredivši pravce privrednog razvoja Albanije, uz potpuno oslanjanje na Sovjetski Savez i njegove saveznike.
Teška ekonomska situacija, kašnjenje ugovorene sovjetske ekonomske pomoći, stanje odnosa sa Jugoslavijom i stalne tenzije na granicama sa Jugoslavijom i Grčkom, natjerali su Envera Hodžu da ponovo zatraži prijem u Moskvi. Već 17. januara 1950. sovjetski amabasador u Tirani Čuvahin je molio sovjetski Politbiro da primi Hodžu što je moguće prije. Sa svoje strane je svestrano podržao Hodžinu molbu. Poslije dužeg razmišljanja Vjačeslav Molotov je odobrio Hodžinu posjetu u julu i avgustu 1950. U julu 1950. Hodža je ponovo posjetio Sovjetski Savez. Po dolasku u SSSR Hodža se zvanično obratio Molotovu, tražeći hitnu sovjetsku ekonomsku pomoć, kao i pomoć pri razvoju zemljoradničkih zadruga. Nije propustio priliku da za lošu ekonomsku situaciju u zemlji optuži Jugoslaviju i njene predstavnike u Albaniji, koji su navodno sistematski radili na upropaštavanju albanske privrede. U razgovoru koji su Enver Hodža i Tuk Jakova vodili sa Molotovim 5. avgusta 1950. Hodža je nastojao da kod sovjetskih predstavnika stvori uvjerenje da je Albanija izložena neposrednoj opasnosti od jugoslovenske oružane agresije. Na početku razgovora, Molotov je oštro odbacio takvu mogućnost razvoja situacije, ističući da Jugoslavija ima velike unutrašnje teškoće i da nije u stanju da izvodi agresivne vojne akcije. Pokušaj albanskog lidera da stvaranjem slike o albanskoj ugroženosti od strane Jugoslavije dobije prijeko potrebnu ekonomsku i vojnu pomoć nije uspio.
(NASTAVIĆE SE)