-PRIREDIO:Miladin VELjKOVIĆ

Albansko partijsko rukovodstvo nije propuštalo priliku da u obraćanjima javnosti pokrene pitanje statusa Albanaca u Jugoslaviji. Prilikom obrazlaganja dvogodišnjeg plana razvoja za 1949. i 1950. Enver Hodža je u albanskoj skupštini 1. jula održao patetičan govor, optužujući Jugoslaviju za sistematsko ugnjetavanje albanskog naroda. Jugoslovenska vlada je optužena da teži istrebljenju albanskog stanovništva u Jugoslaviji i da iz dana u dan raspiruje šovinističku mržnju prema Albancima. Hodža je u svom govoru posegao i za jednim radikalnim poređenjem, ističući da Jugoslavija Albancima sprema „isto što i Caldarisova vlada Čamerijcima”, aludirajući na egzodus albanskog stanovništva iz sjeverne Grčke u južnu Albaniju neposredno po završetku Drugog svjetskog rata. Jugoslovenska vlada je ocjenjivala da je Hodžina vlada počela da se služi „metodama imperijalista”, misleći na pokušaje Britanaca i Amerikanaca neposredno po okončanju Drugog svjetskog rata, da iskoriste to pitanje radi stvaranja razdora između Jugoslavije i Albanije.
Tokom 1949. albanska vlada je nastojala, da uz udruženje jugoslovenskih političkih emigranata, obrazuje i poseban komitet za oslobođenje Kosova i Metohije. Sovjetski ambasador u Tirani Čuvahin se u razgovoru sa Mehmedom Šehuom 5. jula 1949. posebno interesovao koliko su Albanci odmakli na planu sprovođenja te zamisli. Šehu je govorio o albanskoj dilemi da li borbu protiv Brozovog režima organizovati po republikama, ili je koordinirati iz jednog centra, pri čemu se on zalagao za jedinstvenu organizaciju. Isticao je da se režim koji personifikuje Josip Broz Tito, može srušiti samo oružanom borbom koju je najlakše povesti na Kosovu i Metohiji, zbog kompaktnosti i brojnosti albanskog stanovništva na toj teritoriji, i navodnog velikog nezadovoljstva lokalnih Albanaca Brozovim režimom i ugnjetivačkom politikom koju jugoslovenska vlada sprovodi na tom prostoru. Isticao je da je u nedoumici da li treba odmah po otpočinjanju ustanka izaći s parolom o ujedinjenju jugoslovenskih oblasti, naseljenih Albancima sa Albanijom, ili tek po svrgavanju Brozovog režima. Čuvahin je odbijao da da direktan odgovor Šehuu i savjetovao mu opreznost, istakavši da svaki neoprezan potez može da škodi opštoj borbi protiv Brozovog režima. Savjetovao je dublje proučavanje tog problema i njegovo rješavanje kroz borbu svih jugoslovenskih naroda protiv režima, jer bi samo na taj način bile stvorene pretpostavke za eventualno prisajedinjenje Kosova, Metohije i djelova Crne Gore i Makedonije Albaniji. Smatrao je da se albansko nacionalno pitanje na prostoru Jugoslavije može tretirati i rješavati na taj način tek nakon svrgavanja Brozovog režima. Nedvosmisleno, Čuvahin je Šehuu skrenuo pažnju da je gotovo siguran da parola o ujedinjenju Kosova i Metohije sa Albanijom, kroz borbu albanskog naroda zajedno sa ostalim jugoslovenskim narodima protiv Titovog režima, ne bi naišla na podršku ostalih naroda Jugoslavije, misleći pritom posebno na izvjesnu snažnu reakciju srpskog naroda u tom slučaju.
Očigledno ohrabren takvim Čuvahinovim držanjem, Enver Hodža se opširnim pismom obratio 2. septembra 1949. sovjetskom Centralnom komitetu. Iznoseći istorijat albanskog pitanja u Jugoslaviji, falsifikujući broj Albanaca u Jugoslaviji za koje je tvrdio da ih umjesto 700.000 ima više od jednog miliona, Hodža je Sovjetima predlagao organizovanje oružanog ustanka u Jugoslaviji protiv režima Josipa Broza Tita, u kome bi jugoslovenski Albanci imali važnu ulogu boreći se zajedno sa ostalim jugoslovenskim narodima, ali pod albanskom zastavom. Isticao je da je albanski narod u Jugoslaviji vjekovima bio izložen srpskoj torturi, i da se zbog toga nalazi na vrlo niskom stepenu političke i opšte kulture. Navodio je da bi se ispravkom albanske granice prema Jugoslaviji ojačao položaj Albanije kao najvjernijeg sovjetskog saveznika na Balkanu. Predlagao je stvaranje posebnog vođstva Kosova i Metohije i posebnog nacionalnog oslobodilačkog komiteta Kosova, koji bi u skladu s načelima Rezolucije Informbiroa, vodio borbu protiv „Titove trockističke klike” i formiranja partizanskih grupacija, na čijem čelu bi se nalazili isključivo kosovski Albanci. Prema Hodžinom predlogu, poslije zajedničkog svrgavanja Titovog režima, oblasti koje su većinski naseljene albanskim stanovništvom bile bi priključene Albaniji. Naglašavao je da su se za to stekli svi neophodni uslovi, jer je lokalno albansko stanovništvo potpuno izgubilo povjerenje u jugoslovensku vladu, i spremno je da svoje nezadovoljstvo kanališe u pravcu svrgavanja Titovog režima i prisajedinjenja albanskoj državi. Obećavao je da će se, ipak, albanska vlada držati maksimalno uzdržano i da se neće upuštatiti u dublje akcije bez neophodnih konsultacija sa sovjetskom vladom, kako bi se izbjegla mogućnost eventualne jugoslovenske reakcije i optužbe za šovinizam i anitjugoslovensko djelovanje, sračunato na nasilno obaranje režima i secesiju jugoslovenskih teritorija. Svjesno je nastojao da utvrđeni termin „narodnooslobodilačka borba”, zamijeni terminom „nacionalno-oslobodilačka borba”, čime je posredno otkrivao pravi cilj politike svoje vlade, koji se temeljio na ostvarenju ranije utvrđenog programa ujedinjenja svih Albanaca na Balkanu.
(NASTAVIĆE SE)