-Piše: Milan Mišić

Italija je ipak dobila Vladu, koaliciju lijevih i desnih populista, na čijem čelu je jedan tehnokrata koji žestoko osporava euro, što nije baš dobra vijest kad se uzme u obzir da je riječ o četvrtoj evropskoj ekonomiji sa zaduženošću koja je dostigla 132 odsto BDP-a, pa lako može da postane nova Grčka.
U Španiji premijeru Rahoju je u petak izglasano nepovjerenje zbog jednog korupcionaškog skandala, što je svakako još jedan neželjeni događaj za Evropsku uniju čija je unutrašnja kohezija već podrivena ponašanjem dvije ”crne ovce”, Mađarske i Poljske, pa zato ne treba da nas čudi (ali treba da nas brine) što smo, kao region, na nedavnom samitu EU - Balkan u Sofiji ostali praznih ruku.
Evropa ima preče brige, ali ove upravo pomenute su sitne prema najnovijem raskolu na Zapadu: u petak rano ujutru na snagu su stupile američke kaznene tarife za uvoz evropskih metala - 25 odsto za čelik i 10 odsto za aluminijum. Ista mjera se odnosi i na američke susjede, Kanadu i Meksiko, što se, s velikim razlogom, doživljava kao uvod u veliki trgovinski rat.
Evropljani su, naime, saopštili da će uzvratiti uspostavljanjem sličnih barijera za američki izvoz, pa će konačni rezultat biti opšta šteta i de fakto raspad mukotrpno stvaranog svjetskog ekonomskog i političkog poretka koji je omogućio globalizaciju i za krajnji rezultat imao opšti porast prosperiteta (ne doduše sasvim fer raspoređenog).
Ovaj zaplet je zaista nešto što je do juče bilo nezamislivo, ali je moguće postalo samo zbog jednog faktora – zato što je na čelu dojučerašnjeg stožera i garanta globalnog reda (nesavršenog doduše, ali ipak stabilnog) Donald Tramp, biznismen koji je postao političar i čija je moć u ogromnoj nesrazmjeri sa njegovim sposobnostima, zbog čega je i ovaj potez dočekan sa zaprepašćenjem, ali ne i sa iznenađenjem.
Ko je mogao i da sanja da će ”lider slobodnog svijeta” ući u sukob sa sopstvenim saveznicima. Donoseći ovu uredbu, Trampova administracija se pozvala na ”ugroženu nacionalnu bezbjednost”, pa su se zemlje EU, sve redom članice NATO-a, našle u ulozi bezbjednosne prijetnje svom predvodniku!
Možda je najbolju ocjenu ovog paradoksa dao londonski ”Fajnenšel tajms”, konstatacijom da je, udvarajući se svojoj nacionalističkoj bazi, zavedenoj parolom ”Amerika na prvom mjestu”, Tramp ”sistem zasnovan na pravilima zamijenio političkim kapricima”.
Drugi, pak, ukazuju da je teško shvatljivo zašto je Tramp, mimo svake logike, velikim udarom na saveznike ojačao poziciju glavnog američkog rivala, Kine. Evropljani (i Kanađani) su, naime, najmanji krivci za činjenicu da je globalno tržište preplavljeno jeftinim čelikom: više od polovine ovog metala (čija je potrošnja pouzdani indikator snage svake nacionalne ekonomije), proizvodi se u Kini, pa je zaista neobjašnjivo zašto transatlantski partneri nijesu složno nastupili protiv dalekoistočne prijetnje. A pošto nijesu, lako se može dogoditi da Evropa i Kina stvore zajednički front protiv Amerike.
Tramp je, kako bi se pokazao ”globalnim dasom” i ugodio svojim sledbenicima, povukao potez i u korist američke štete. Jer čelik će postati skuplji i za američke potrošače, a na moguće posledice ukazuje jedna računica koju je izveo tamošnji Savjet za međunarodne odnose po kojoj će tarife za uvoz čelika samo u američkoj automobilskoj industriji bez posla ostaviti oko 40.000 radnika.
Eskalira li ovo u istinski trgovinski rat (uvijek dolazi u obzir da se Tramp predomisli, takvo prepuštanje ćefovima već je viđeno po zakazivanju, otkazivanju i ponovnom zakazivanju samita sa Sjevernom Korejom), najveći evropski gubitnik mogla bi da bude Njemačka, jer bi u tom slučaju bilo pogođeno ono što je srce njene ekonomije – izvoz. Neki njemački mediji su, čini se, prilično panično, objavili i kako se Tramp nada da američko tržište zatvori za sve njemačke automobile, što nije nemoguće s obzirom na odijum koji je stvoren protiv ”Volksvagena” zbog afere sa falsifikovanjem podataka o izduvnim gasovima njegovih dizel motora.
Indirektna šteta je još veća i mogla bi da bude dugoročna: ona je u poimanju da Amerika nije više stabilan, pouzdan i predvidljiv partner, jer najnoviji Trampov potez nije samo konkretno sporenje između partnera jednim konkretnim povodom, već narušavanje samih temelja američke nadmoći i globalnog uticaja uspostavljenih poslije Drugog svjetskog rata, koji su zasnovani upravo na transatlantskom partnerstvu i mreži savezništava širom svijeta.
Na kraju, neizbježno je pitanje gdje smo tu mi? Odgovor već znamo: mi smo ona trava iz azijske poslovice koja strada kad se sukobe slonovi.
(Autor je bivši glavni i odgovorni urednik „Politike‘‘)