-PIŠE: DRAGAN RADEVIĆ

Informbiro spada u najdramatičnije razdoblje Titove Jugoslavije, obilježen velikim patnjama, porodičnim i ličnim tragedijama. Dojučerašnji saborci i partijski drugovi, proglašeni su za „petu kolonu, ljute neprijatelje i kontrarevolucionare”. Uslijedile su brutalne čistke, izolacije, sumnjičenja, prokaživanja i hapšenja...
Najdrastičnije je bilo u Crnoj Gori koja je uvijek kroz istoriju bila okrenuta bratskoj Rusiji. Više od 300 godina crnogorski svjetovni i duhovni vladari iz dinastije Petrovića oslanjali su se na veliku Rusiju, bez čije ekonomske i vojne pomoći Crna Gora ne bi opstala. Prorusko raspoloženje 1948. bilo je nepodijeljeno. Ratna generacija Crnogoraca bila je dvostruko rusofilska.
Veljko Mićunović, ratni komandant, jugoslovenski general i ambasador u Moskvi, koji je u KPJ primljen 1934. godine, kao gimnazijalac na Cetinju, svjedočio je: „Sve do sukoba, osjećao sam SSSR svojom drugom domovinom, kao nešto sveto i uzvišeno. O Staljinu sam govorio sa zanosom, kao milioni njegovih vjernika u svijetu...”
Poslije prvog Staljinovog pisma, kompletan Pokrajinski komitet KPJ za Crnu Goru sa Blažom Jovanovićem na čelu, u kojem su bili: Andrija Mugoša, Božo Ljumović, Radivoje Vukićević, Vuko Tmušić, Niko Pavić, Jevto Čajo Šćepanović, Savo Joksimović, Radomir Komatina, Savo Brković, Jovo Kapičić, Komnen Cerović, Spaso Drakić i Vlado Božović, izjasnio se za popuštanje i dogovor. Članovi PK iz Beograda Veljko Zeković i Veljko Mićunović izjasnili su se za oštru Titovu i Đilasovu liniju.
Sredinom marta 1948. godine, po povratku iz Budimpešte, Milovan Đilas je od Politbiroa određen da crnogorskom rukovodstvu saopšti da su se odnosi sa Sovjetskim savezom naglo pogoršali. Đilas tvrdi da se tadašnji crnogorski premijer Blažo Jovanović „iščuđavao i previše raspitivao”.
Nepokolebivi da se greške priznaju i da se ide na razgovore u Bukurešt bili su: Ljumović, Vukićević, Pavić i Tmušić.
Kasnije, na sastanku PK KP Crne Gore, 13. maja 1948, poslije drugog Staljinovog pisma „crnogorskoj ministarskoj četvorci”, sa svojim stavom o pomirenju i odlasku za Bukurešt, pridružili su se Andrija Mugoša i Komnen Cerović. Međutim, poslije razgovora u Beogradu sa jugoslovenskim vrhom, revidirali su, vrativši se na Titov put.
Blažo Jovanović bi zaglavio na Goli otok da ga nije spasila supruga Lidija. Tito je početkom avgusta 1940. godine ilegalno stigao u Podgoricu u kuću oca Dese Adžić. Odatle se u pratnji Blažove supruge, Lidije Klimenti, rodom iz Rijeke, uputio na Osmu konferenciju PK KP za Crnu Goru, koja se od 7. do 9. avgusta 1940. godine održavala u Barama Žugića. Tito to Lidiji nikada nije zaboravio i nakon njene molbe zaštitio je Blaža.
NASTAVIĆE SE

Razorene porodice

U jugoslovenskom vrhu se sumnjalo u sve članove crnogorskog rukovodstva. Generalu Joksimoviću je naređeno da radio-stanicu preseli iz sjedišta PK KP u zgradu Ministarstva unutrašnjih poslova Crne Gore. Blažo Jovanović je to teško podnio, žestoko se sukobivši sa Joksimovićem, koji je postao „bog i batina”. Vrativši se sa sastanka sa Titom, u Crnoj Gori za jednu noć je uhapsio oko 1.000 ljudi. Blažova supruga Lidija, istaknuti komunista i revolucionar, tvrdila je: „Pojedinci iz Udbe u Crnoj Gori pravili su užasne stvari. Tukli su i ponižavali ljude, silovali žene, otimali nakit i zlato, ucjenjivali mlađe i zgodne žene, kako bi im pustili muževe na slobodu, tražili da se odreknu od roditelja, braće i sestara, muževa... Razorene su mnoge porodice i brakovi, prekinuta kumstva i prijateljstva...”