Biblioteka Matice srpske je na osnovu građe iz svojih zbirki priredila elektronsku izložbu povodom 250 godina Štamparije Josifa Kurcbeka u Beču. Elektronska izložba sadrži osnovne podatke o osnivanju i radu Štamparije Josifa Kurcbeka, hronološki pregled izdanja i literaturu sa signaturama. Autori izložbe su mr Dušica Grbić i Aleksandra Drapšin, a urednik je Selimir Radulović. Postavka se može pogledati u javnom katalogu Biblioteke do 22. novembra i na sajtu Biblioteke www.bms.ns.ac.rs.
Odmah posle doseljenja u Habzburšku monarhiju (1690) Srbi su uočili potrebu za crkvenim i školskim knjigama. Svi srpski mitropoliti, od Arsenija III (1690), pa do Pavla Nenadovića (1768) i narodno-crkveni sabori tražili su od bečkog dvora dozvolu za osnivanje srpske štamparije, što je bilo odbijano. Reformom i organizacijom školskog sistema 70-tih godina XVIII vijeka, bečka vlada je uvidjela neophodnost osnivanja ćirilske štamparije za Srbe i unijate. Odlučeno je da mjesto tipografije bude Beč, kako bi izdavanje knjiga bilo pod nadzorom dvora i cenzorske kontrole.
Josif Kurcbek (Beč, 21. XI 1736 ‒ Beč, 18. XII 1792) preuzeo je porodičnu tipografiju 1755. godine i radio kao univerzitetski štampar u Beču. Carica Marija Terezija 14. februara 1770. dodijelila je Kurcbeku štamparsku „Privilegiju” na dvadeset godina, kojom je stekao monopol na štampu i prodaju ćiriličkih knjiga na srpskom, rumunskom i rusinskom jeziku. Cenzori Štamparije bili su Sava Lazarević, Ignjat Mihailović i Atanasije Demetrović Sekereš, a korektori Sava Lazarević, Adam Čarnojević, Sekereš i Zaharija Orfelin.
U toku rada Tipografije (1770‒1792) objavljeno je oko 150 izdanja crkvenom i građanskom ćirilicom na crkvenoslovenskom, slavenosrpskom i rumunskom jeziku. Prva štampana knjiga je bukvar, kao i u štamparijama u Rimniku (1726) i Veneciji (1761).
Štamparija je imala šest presa, postojao je magacin za hartiju i odštampane knjige. U istoj kući nalazio se stan za Kurcbeka, korektora, slovoslagača i domara. Ćirilička slova za Štampariju izlio je slovolivac Magač, a kasnije je Kurcbek osnovao sopstvenu slovolivnicu. Kurcbek je 1792. godine prodao ćirilsku štampariju s privilegijom Stefanu Novakoviću. Za zasluge je dobio plemićku titulu 1776. godine. U Kurcbekovoj štampariji štampani su školski udžbenici i priručnici - „Bukvar” (1770, 1774, 1780, 1781, 1782, 1785, 1786, 1787, 1788, 1789), „Nemeckaja gramatika” Stefana Vujanovskog (1772), „Načalo učenija... pismeni nemeckimi” Save Lazarevića (1774), „Ručnaja knjiga potrebna magistrom” (1776) i „Rukovodstvo k čestnosti i pravosti” (1777, 1782, 1787) Johana Ignaca Felbigera, „Azbučnaja dštica” (1776‒1777), „Rukovodstvije ko aritmetiki” (1777), „Pridatak k ručnoj knjigi za selskaja učilišta” (1787), „Nemecki i serbski slovar” Teodora Avramovića (1790, 1791) i dr; knjige crkvene sadržine; državni zakoni i propisi; kao i književna djela. Godine 1791. štampane su prve srpske novine „Serpskija povsednevnija novini” izdavača Grka braće Markides Puljo.
A.Ć.

---