Analizom genetike arheolozi, arheogenetičari i biolozi poslednjih godina rješavaju višedecenijsku debatu o migracijama ljudi od paleolita do modernog doba i tako ulaze u srž porijekla modernog čovjeka, istakao je ugledni španski biolog, stručnjak za paleogenetiku profesor dr Karles Lalueza Foks na predavanju koje je održao u Rektoratu Univerziteta Crne Gore. Tema njegovog predavanja bio je genetski diverzitet Evropljana. Kako je istakao, „često je bio iznenađen usled neobičnih kombinatorika na evropskim prostorima”.
– U stanju smo danas da razumijemo geografska i vremenska pomjeranja evropskih predaka – dodao je on, navodeći da nam naučna istraživanja paleoarheologa i genetičara omogućavaju da dođemo do informacija koje nam pomažu da shvatimo društvene strukture u dalekoj prošlosti – prirodu rodbinskih veza, migracije – rekao je on.
Multidisciplinarna nauka o analizi DNK zemnih ostataka naših predaka rasutih po cijelom kontinentu (od Atlantika do Urala) omogućava nam već sad da steknemo jasnu sliku porijekla naših predaka, njihovo miješanje, migracije, način života.
– U ovom momentu razvoja paleogenetike krećemo od populacija do određenih individua. Uskoro ćemo moći da povežemo pojedince iz prošlosti sa ovovremenim pojedincima, kroz veze predaka – kazao je on.
Kao jedan od najvećih stručnjaka u toj oblasti naglasio je da je naučnike, i pored hipoteza i pretpostavki o izmješanosti i velikom genetskom diverzitetu stanovnika Evrope u prošlosti, iznenadila genetska raznolikost kako nekdašnjih tako i današnjih Evropljana. O tome Lalueza Foks je pisao u svojoj poslednjoj knjizi „Genetska kovačnica Evrope” (La forja genetica de Europa), objavljenoj 2018.
Govoreći o Balkanu u ovom velikom evropskom naučnom poduhvatu Lalueza Foks je konstatovao da je naša genetska slika u velikoj mjeri protkana tzv. viminacijuumskom DNK, nazvanom po najznačajnijem vojnom, administrativnom i kulturnom centru Rimske imperije na Balkanskom polustrovu. Takođe, u balkanskoj krvi itekako kolaju geni starog balkanskog stanovništa, kaže on.
– To svjedoči najprije o izuzetnom diverzitetu Rimskog carstva, ali i o značajnom mješanju stanovnika iz cijele rimske imperije sa starosjediocima Balkana – konstatovao je on.
Crna Gora nije direktono uključena u ovo istraživanje, jer kod nas ne postoje nikakvi genetski podaci o zemnim ostacima pronađenim na tlu naše zemlje. Ali, kako se čulo na predavanju, to će se uskoro promijeniti. Lauzela Foks ovih dana boravi u Crnoj Gori da bi sa jednim brojem naših istraživača i arheologa, kao i kolegama iz inostranstva, razmijenio mišljenja o najnovijim otkrićima desetina tumulusa (riječ tumulus je latinskog porijekla u značenju malo brdo, a u raznim sredinama različito se nazivaju – kurgan, mogila, gomila, humka...), koji se protežu od Boke Kotorske ka unutrašnjosti.
S.Ćetković

---

Prvi Evropljani imali taman ten i plave oči
Profesor Lalueza Foks je tokom predavanja iznio i zanimljive podatke o tome da je naučnu zajednicu i te kako iznenadilo saznanje da su prvi Evropljani imali poprilično taman ten, ali svijetle – plave – oči. Tokom 25 godina, koliko se bavi palegenetikom kao istraživač na Institutu za razvojnu biologiju (CSIC-UPF) u Barseloni, ali i Kembridžu i Oksfordu, često je bio iznenađen, pa je zato zadatak naučnika da otkrije gene koji su odgovorni za svjetliju ili tamniju put, boju očiju, to jest sve one osobine Evropljana i njihovih predaka. Saznali smo od ovog uglednog naučnika i mnogo o migratornim pravcima iz Azije u Evropu, uticaju azijskih plemena na genetski materijal današnjih Evropljana, posebnostima Baska, tzv. mrežama DNK nasleđa...