Insomnija je poremećaj koji podrazumijeva neadekvatan ili loš san jer osoba ima problema da zaspi, prečesto se budi u toku noći, budi se previše rano, ili sam san nije dovoljno kvalitetan. Da bi se insomnija dijagnostikovala, simptomi moraju da budu prisutni najmanje tri noći nedjeljno i da traju barem oko mjesec dana. Dodatno, oni moraju da doprinose tome da se osoba u toku dana osjeća iscrpljeno, da ima lošu koncentraciju, i da se ne osjeća odmorno i naspavano prilikom buđenja. Insomnija se ne deniše po tome koliko sati neko spava ili koliko dugo je osobi potrebno da zaspi. Svakome od nas je potrebno više ili manje sna, stoga je glavni pokazatelj insomnije loše funkcionisanje u toku dana kao rezultat lošeg spavanja. Nesanica je jedno veoma kompleksno stanje koje može da zavisi od mnogo povezanih faktora, pa ih zato treba dobro izanalizirati.
Kako se može klasikovati inomnija?
Insomnija se može klasikovati kao epizodična (ili situaciona), stalna i povremena. Ako je epizodična može da traje od jednog do tri mjeseca. Uglavnom je povezana sa stresnim životnim događajima. Ako traje više od tri mjeseca znači da je stalna, a u slučaju da se vam se dese dvije ili više epizoda u toku godine onda se smatra povremenom. Insomnija doprinosi tome da se osoba u toku dana osjeća iscrpljeno, da ima lošu koncentraciju, i da se ne osjeća odmorno i naspavano prilikom buđenja. Insomnija se može javiti u bilo kom životnom dobu, ali najčešće se prve epizode dešavaju u dvadesetim. Kod žena se može javiti kao posledica menopauze zajedno sa drugim simptomima. Češća je kod starijih odraslih. Tegobe sa spavanjem mogu da se dese i djeci i adolescentima ali mnogo rjeđe i uglavnom su posledice neredovne rutine kada je u pitanju odlazak u krevet. Međutim, nije isključeno da psihološki i medicinski faktori u slučaju djece i adolescenata mogu da doprinesu insomniji.
Koji su simptomi insomnije?
Dijagnostički kriterijumi insomnije uključuju poteškoće da se zaspi, da se održi san, buđenje prerano ujutru i nemogućnost da se osoba vrati spavanju. Ovakva vrsta poremećaja sna može da dovede do ozbiljnih promjena u funkcionisanju u svim sferama života od društvene, preko akademske, bihejvioralne, i poslovne.
Koji su uzroci insomnije?
Postoji veoma veliki broj uzroka za insomniju. Neki od njih su: promjena posla, džet-leg, depresija, anksioznost, pretjerana briga, stres, tuga, uzbuđenje, korišćenje nikotina, kofeina, alkohola, ili drugih stimulansa, određeni ljekovi ili skidanje sa ljekova, spavanje u toku dana, hipertireoza, problemi sa disanjem, menopauza, digestivni problemi, različiti problemi medicinske prirode i ostalo.
Kako se liječi insomnija?
Situaciona ili epizodična insomnija ne zahtijeva liječenje jer obično prođe sama od sebe posle nekoliko dana ili nedjelja. U ovoj situaciji, san osobe se vraća u normalu bez ikakvog liječenja. Savjetuje se:
Da se ide u krevet svaki dan u isto vrijeme i da se budi u isto vrijeme;
Svakodnevna fizička aktivnost, barem 20-30 min dnevno;
Izbjegavanje nikotina, kofeina, alkohola, pogotovu pred spavanje;
Izbjegavanje teške večere;
Uvesti relaksirajuću rutinu pred spavanje;
Ako vam se ne spava ustanite iz kreveta i radite nešto drugo dok vam se ne
prispava.
U drugim slučajevima epizodična insomnija može da se riješi i terapijom relaksacije, tehnikama disanja, izbjegavanjem da se spava u toku dana. Pilule za spavanje koje nisu prepisane od strane stručnog lica se ne preporučuju zato što mogu da stvore zavisnost, ili da pojačaju pospanost u toku dana.
U svakom slučaju, s obzirom da insomnija može da bude posledica nekog ozbiljnijeg poremećaja poput depresije ili anksioznosti, i u slučaju da potraje, najbolje je obratiti se psihologu, psihoterapetu, ili psihijatru za pomoć.
Priredila:A.Š.

Hronična insomnija
Hronična insomnija može da bude posledica nekih drugih faktora kao što su fizički i mentalni poremećaji. Depresija je jedan od najčešćih uzroka za insomniju, dok drugi uzroci uključuju astmu, poremećaj disanja u snu, narkolepsiju, sindrom nemirnih nogu, artritis, bubrežne bolesti, bolesti srca, hipertireozu. Hronična insomnija može da bude i posledica pretjeranog korišćenja kofeina, alkohola, i ostalih supstanci, kao i stresa, promjene posla i ostalih većih životnih promjena.