-PIŠE: JOVAN B. MARKUŠ

Korijeni simbola koje koristimo sežu u daleku prošlost. Zato je poželjno da se današnji naraštaji upoznaju sa kratkim istorijatom simbola koje upotrebljavaju. Feljton o zastavama u istoriji Crne Gore je priređen s ciljem da se na popularan način, u okviru raspoloživog prostora, saopšte osnovni podaci o zastavama uopšte i detaljnije o onim vezanim za Crnu Goru, u raznim istorijskim epohama. Stoga je i nepretenciozna namjera da se, kroz riječ i sliku, obavijeste, makar u osnovnim crtama, i motivišu na dalje istraživanje po riznicama naše baštine i oni, koji nisu detaljnije upućeni u veksilogiju.

Zastava spada u najvažnije i najrasprostranjenije državne simbole. Ona je jedan od simbola najdublje usađenih u kulturni, duhovni, socijalni i politički ambijent svake države, u kolektivno pamćenje svakog naroda.

Kakav značaj simboli imaju i danas vidi se po tome što se o njima najčešće govori u prvim poglavljima ustava. Simbole iz kulturnog i tradicijskog nasleđa države koriste da bi naglasile istorijski kontinuitet. Svjedočanstva o simbolima su materijalni i pisani spomenici, na osnovu kojih možemo zaključiti iz kojeg kulturnog i duhovnog nasleđa potiču simboli koje koristimo. Što su iz veće dubine istorijskog pamćenja, to su djelotvorniji. Državni simboli su znak određene postojanosti uprkos svim vjetrovima istorije.

Danas tradicija simbola nije samo privilegija država već je dobila vaseljenske (planetarne) dimenzije. Najupečatljiviji primjer su Olimpijske igre, kad je sva zemljina kugla u znaku grba, zastave i himne, u slavu svih sportista svijeta.

Prije nego što su se pojavile zastave kakve danas poznajemo, korištene su motke sa raznim rezbarenim simbolima na vrhu. One su upotrebljavane u iste svrhe u koje mi danas koristimo zastave – da izraze vjernost, ili da prenesu određeni signal. Prva svjedočanstva o ovakvim simbolima sa namenom zastave potiču iz starog Egipta, gdje su označavali različite djelove kraljevstva. I u starim civilizacijama Bliskog istoka, Grčke i Rima korišćeni su u slične svrhe.

Prva zastava nije bila ništa drugo do komad tkanine privezan za štap ili motku, ali je to bilo dovoljno da se privuče ili pošalje poruka (signal). Boje prirodnog porijekla činile su je vrlo upadljivom kao što je slučaj npr. sa crvenom tkaninom. Jednobojne crvene zastave i danas označavaju opasnost, kao što je to bilo u praistorijskom vremenu. I danas se pretežno zastave sa crvenom osnovom koriste kao vojne ili ratne zbog lakše uočljivosti i na većim daljinama.

Zastave pričvršćene bočnom stranom za uspravnu motku prvi put su se javile u Kini i izrađivane su uglavnom od jednobojne tkanine. Zastave pričvršćene za položeni držač prvi put su korištili stari Rimljani, gdje je svaka vojna jedinica (legija) imala svoju posebnu oznaku. Ovaj tip zastave se naziva – veksilijum. Zastavu koju su koristili određeni djelovi jedne legije pravila se tako da je može nositi konjanik. Zastavu je činio pravougaoni komad crvene tkanine na kome se nalazio neki motiv ili natpis. Odavde potiče i naziv veksiologija, za pomoćnu istorijsku nauku koja se bavi proučavanjem zastava.

Veksiologija se razvila srazmjerno kasno i ako su zastave upotrebljavali antički narodi, a o tom se simbolu govori i u Bibliji. Danas u svijetu postoje posebni Instituti za proučavanje zastava.

U ranom srednjem vijeku zastave su koristile crkvene i svetovne institucije. Zastave sa upotpunjenim motivima počele su da se šire koriste tek u vrijeme krstaških ratova.


NASTAVIĆE SE

---