-PRIREDIO:
MILADIN VELjKOVIĆ

U rezoluciji, koja je nastala kao reakcija na zagrebački govor Svetozara Pribićevića, pod tačkama 3 i 4, pročitanim na mitingu u Beogradu 29. januara 1928, saopštavalo se i ovo:
„3.)Beograd je doživio čast da ga najpozvaniji širom cijelog svijeta obaspu počastima i odavanjem priznanja kao kulturnom, etičkom i nadasve rodoljubivom centru. Mi potomci i učesnici velikih događaja sa puno prava tražimo da i sinovi ove zemlje lojalno za sve ovo odadu priznanje ako neće i poštovanje. Na ovo su pozvani najviše bivši funkcioneri ove zemlje:
4.) Gospodin Svetozar Pribićević predmetom je osude cijele Srbije i Beograda jer je nelojalnim, inadžijskim i nebratskim svojim govorom na dan 22. tek. mes. u Zagrebu hotimično i svjesno htio da oskrnavi ono što je nama najsvetije. Nadležnim ostavljamo na ocjenu ovo i ovakvo držanje g-na Pribićevića, ali im preporučujemo da vode računa o našem revoltu i o opravdanom uzbuđenju, na koje smo izazvani postupcima g-na Svetozara Pribićevića”.
Miting se završio fizičkim obračunom između pristalica i protivnika Svetozara Pribićevića. Zavađene građane razdvojila je policija, a veći broj demonstranata bio je povrijeđen u tuči. Među povrijeđenim bio je i izvještač beogradskog dnevnog lista „Pravda” Đorđe Isaković. U strahu za bezbjednost lidera Samostalne demokratske stranke, policijske snage su, tokom i po završetku mitinga, obezbjeđivale njegov stan. [...]
Atentat u Narodnoj skupštini označio je kulminaciju političke krize u zemlji i, istovremeno, zaoštravanje odnosa između „prečana” i „Srbijanaca” do krajnjih granica. [...] Svetozar Pribićević je na skupštinski atentat u Beogradu reagovao zahtjevom za ostavku vlade, raspuštanje parlamenta i raspisivanje novih, „slobodnih i poštenih” izbora. U beogradskim političkim krugovima raspuštanje Narodne skupštine nije smatrano ispravnim rješenjem krize, i to iz dva razloga: zato što bi novi izbori podijelili zemlju na dva suprotstavljena tabora i zato što se ratifikacija Neptunskih konvencija s Italijom u tom trenutku nametala kao imperativni i primarni zadatak. U vezi s pitanjem ratifikacije Neptunskih konvencija, u javnosti se razvila polemika između Svetozara Pribićevića i Vojislava Marinkovića, ministra inostranih djela, koji je tvrdio da državni interesi nalažu njegovo urgentno rješavanje. Pribićević je to, sa svoje strane, osporavao i upozoravao da nastavak rada parlamenta u kome je izvršeno ubistvo poslanika predstavlja, prema njegovim riječima, jednu ordinarnu provokaciju Hrvata i vodi prekidu odnosa između Zagreba i Beograda. I ne samo to. Jedan od dvojice lidera CDK zastupao je tezu da različiti krajevi ili različiti djelovi naroda jedne države mogu imati i različite spoljnopolitičke interese, te da prilikom donošenja akata kojima se regulišu odnosi s inostranstvom treba imati odobrenje upravo onog kraja, odnosno dijela naroda koji će najneposrednije snositi posledice tog čina. Za Vojislava Marinkovića, koji je nastupao s pozicija integralnog jugoslovenstva, ova argumentacija je bila – apsurd. Ujedinjenje u jednu državnu zajednicu, naime, podrazumijeva odricanje od svih posebnih interesa u ime jednog, najvišeg, zajedničkog državnog interesa. Iz tog razloga, proglašavanje procesa ratifikacije Neptunskih konvencija provokacijom naprosto nije ispravno. Ministar spoljnih poslova iskoristio je priliku da prigovori Pribićeviću i to da je „neobuzdan” opozicionar, odnosno da u borbi za vlast uopšte ne vodi računa o opštim, državnim interesima.[...] Jugoslovenski ministar je, dakle, naglašavo jednu načelnu nesaglasnost između njih dvojice, poručujući javnosti da Svetozar Pribićević ne zaslužuje povjerenje patriota.

(NASTAVIĆE SE)