-PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

I tokom 1927. godine Svetozar Pribićević je nastavio sa stigmatizovanjem svih političkih poteza koji su povlačeni u Beogradu. Posebno mu je zasmetalo zaključivanje tzv. Bledskog sporazuma između Velje Vukićevića i Antona Korošeca, što je argumentovao Korošečevom izrazito antisrpskom orijentacijom u Austrougarskoj. Saradnja sa slovenačkim klerikalcima za Pribićevića je bila najubjedljiviji primjer „beznačelnosti i beskarakternosti” Beograda iz koga se, po njegovom mišljenju, „vlada onako, kao što se vladalo iz Beča i Pešte”. Pritom, Vukićevićevu vladu zvao je „srbijanskom”, vladom „iste i neprikrivene hegemonije” i upozoravao: „Politika koja se vodi iz Beograda mora biti za svakoga jednaka. Ne smije država da za jedan kraj bude mati, a za drugi maćeha”. Dakle, lider samostalnih demokrata postepeno je, tokom dvogodišnje samostalne opozicione borbe, svoje stavove usklađivao sa stavovima hrvatskih političara. Ako ne u svemu, Pribićević im se približavao bar u njihovoj osnovnoj tezi, lansiranoj već u prvim danima po oslobođenju – tezi o velikosrpskoj hegemoniji. Stoga je zagrebački Radikalski glasnik (pod uredništvom dr Dušana Peleša) strahovao da bi se „prečanski front” brzo „izrodio u front protiv Srbije”: „Kako god mi nećemo front srbijanski tako još manje hoćemo front 'prečanski', što je ustvari protusrbijanski. Mi nećemo u državi tabore po pokrajinama, sa ovu ili sa onu stranu Drine”, pisao je anonimni autor uvodnika objavljenog 15. aprila 1927. godine. Prečanski front bio bi, po njegovom mišljenju, izraz separatističkih tendencija koje bi se od separatizma Hrvatskog bloka razlikovale utoliko što ne bi insistirale na posebnom hrvatskom suverenitetu, ali bi, zato, zahtijevale poseban status u administrativnom, privrednom i socijalnom pogledu. Pribićević je, međutim, odbacivao, kao potpuno neosnovane i apsurdne, prekore da njegova opoziciona politika afirmiše „antisrbijanstvo”. Naprotiv. „Tražiti ravnopravnost prečanskih krajeva sa Srbijom”, pravdao se Svetozar Pribićević, „nije rad protiv Srbije nego je rad za Srbiju”. To je trebalo, dakle, da znači da upravo nejednaki tretman regija koje postoji u zemlji izaziva neraspoloženje prema Srbiji i podriva njen ugled. Svoju iskrenu odanost Srbiji Pribićević je dokazivao pregalaštvom na harmonizovanju i ujedinjavanju Zagreba i Beograda.

U svakom slučaju, kao što je funkciju Beograda vidio u analogiji i poistovjećivanju s Bečom i Peštom, Svetozar Pribićević je u Kraljevini SHS, kao i u Austrougarskoj, u Hrvatima počeo da gleda svoje potencijalne političke partnere. Dok je zagrebački Radikalski glasnik pisao da je „nemoguće i zamisliti, da bi Srbi iz ovih krajeva mogli ući u neki 'prečanski front'” desilo se upravo suprotno: Srbi iz Hrvatske, odnosno s teritorije bivše Habzburške monarhije, predvođeni Svetozarom Pribićevićem, opet su se, krajem 1927, godine, našli u zajedničkoj političkoj organizaciji sa Hrvatima. Iako je samo nekoliko godina ranije gotovo demonizovao Stjepana Radića, pišući da je „prosta obmana naroda, da se s Radićevom strankom može konsolidovati jedinstvo naroda i države” kao i da „ko dvadeset godina kao Radić zastupa ideju, da su Hrvati narod sasvim različit od Srba i da hrvatski suverenitet mora doći do izraza ne zajedno sa srpskim, nego sasvim nezavisno od njega, taj ne može, odjedared, preko noći, postati saradnik na poslu konsolidacije jedinstva”, Svetozar Pribićević je krajem 1927. ipak povjerovao da se sa Radićem, „odjedared, preko noći”, može sarađivati „na poslu konsolidacije jedinstva”. To je rezultovalo koalicijom Samostalne demokratske i Hrvatske seljačke stranke. Ovoga puta politička organizacija Srba i Hrvata nije se zvala Hrvatsko-srpska već Seljačko-demokratska koalicija i označila je formiranje prečanskog fronta u zemlji.


(NASTAVIĆE SE)