Za četiri godine, otkako je počela realizacija projekta izgradnje prioritetne dionice autoputa, po osnovu različitih kreditnih troškova država je već platila 26,8 miliona eura. Prema podacima Programa za javne finansije MANS-a, obrada kredita iznosila je 2,3 miliona eura i plaćena je u februaru 2015. godine. Za kamatu je za četiri godine plaćeno 18,8 miliona eura, a za proviziju na nepovučena sredstva još 5,4 miliona. Troškovi konvertovanja valute iznosili su 117 hiljada eura, a nadoknada Centralnoj banci Crne Gore 48,5 hiljada eura.

Kredit kineske Eksim banke, koji je ugovoren u iznosu od nepunih 944 miliona dolara, odobren je uz grejs period od šest godina, što znači da isplata glavnice počinje od 2021. godine.

Iz MANS-a su naveli da se u domaćoj javnosti već dugo ukazuje da je najveći rizik od uvećanja cijene prve dionice autoputa upravo kineski kredit koji je uzet u američkim dolarima i bez osiguranja od kreditnog rizika.

– Kada je zaključen krajem oktobra 2014. na iznos od 944 miliona dolara, kredit je u eurima vrijedio oko 750 miliona. U međuvremenu je dolar znatno jačao, a euro padao, pa je rekordno niska vrijednost zabilježena krajem 2016. kada je cijena kredita porasla na čak 906 miliona eura ili 156 miliona više nego kada je ugovoren. U međuvremenu je dolar oslabio, a euro ojačao, pa je cijena kineskog kredita oko 840 miliona eura, što je 90 miliona više nego kada je ugovoren. To znači da je četiri godine od početka realizacije Projekta izgradnje autoputa njegova vrijednost uvećana za 90 miliona po osnovu kursne razlike između eura i dolara – kazali su za „Dan“ iz MANS-a.

Do početka februara 2019. godine Vlada je po osnovu kineskog kredita povukla iznos od 624,6 miliona dolara, ali uprkos ogromnom valutnom riziku do tog perioda, kako su kazali, još nije sprovela hedžing aranžman kako bi smanjila rizik kredita uzetog u američkim dolarima.

Prema podacima Programa za javne finansije MANS-a, još u aprilu 2015. godine Vlada je razmatrala izloženost javnih finansija kursnim promjenama po osnovu kineskog kredita. Tada je Vlada konstatovala da nepredvidivost kursa između eura i dolara ukazuje na jako osjetljivo tržište, sa visokom mogućnošću nekontrolisanih promjena, ukoliko se ne primijene mjere zaštite. Vlada je tada ocijenila da je realizacija hedžinga, odnosno zaštite od valutnog rizika, moguća na period od najduže 10 godina, čemu bi se pristupilo prije isplate glavnice kineskog kredita, koja počinje od 2021. godine.

– Ipak, do kraja 2018. godine Vlada nije realizovala ovaj aranžman, a iz Ministarstva finansija su u decembru te godine saopštili da pregovaraju sa četiri osiguravajuće kuće oko zaključenja hedžinga. Iz Vlade nikada nijesu saopštili koliko procjenjuju da bi koštao hedžing aranžman – zaključili su iz MANS-a.

D.M.

---

Radovi će kasniti godinu
Po ugovoru radovi na prioritetnoj dionici autoputa Bar – Boljare od Smokovca do Mateševa trebalo je da budu završeni do 11. maja 2019. godine, ali će kasniti minimum godinu. Razlog je što u ugovoru nema izgradnje petlje Smokovac, pristupnih puteva, napajanja autoputa na električnom energijom i vodosnabdjevanja, a za te radove potrebni su dodatno vrijeme i naravno novac.

Iako ugovor ističe za mjesec, Vlada sa glavnim izvođačem još nije potpisala aneks kojim bi se definisala cijena za dodatne radove. Iz Vlade tvrde da neće koštati preko 80 miliona. Monteput su već zadužili da pozajmi 32 miliona za pripajanje na elektromrežu.