-Piše: DR RADOSLAV T. STANIŠIĆ

Tako je Toronto 2011. godine, na primjer, po obimu ukupne filmske produkcije zaostajao jedino za Los Anđelesom i Njujorkom. I pored toga, 73 odsto bruto prihoda filmske industrije u Kanadi ostvarile su inostrane, mahom američke kompanije za filmsku i video-distribuciju, a stranim državljanima pripalo je i 95 odsto ukupne zarade od tantijema, iznajmljivanja i provizija.

Uprkos svim zloupotrebama u periodu kad su bile na snazi poreske olakšice, zahvaljujući procvatu produkcije Kanada je razvila sposoban tehnički kadar i dobila iskusne producente poput Roberta Lantosa, čija je kuća Alliance Communications Corporation, naziv je 1998. promijenjen u Alliance Atlantis, postala značajan distributer kanadskih filmova i po obimu prihoda dvanaesta kompanija za komunikacije u svijetu. Međutim, 2007. ju je otkupila filma CanWest Global Communications, koja je obustavila produkciju i orijentisala se gotovo isključivo na distribuciju američkih i stranih filmova, baš kao i nešto manje moćna kanadsko-američka kompanija Lion's Gate Entertainment.

Kanadska vlada je 1982. smanjila stopu otpisa poreske obaveze po osnovu ulaganja u film na 50 odsto i 1985. i 1986. restrukturirala CFDC, preimenovan 1984. u Telefilm Canada, da bi podstakla jačanje domaće produkcije i kontrole, kao i da bi ukinula određene poreske olakšice za strana ulaganja. Ugledni holivudski reditelj Norman Džuison, inače porijeklom Kanađanin, osnovao je 1988. Kanadski filmski centar (Canadian Film Centre - CFC) u Torontu radi edukacije scenarista, reditelja, snimatelja, montažera i ostalih filmskih stručnjaka. Uz podršku države i privatnih fondova, ta nacionalna škola filma nastoji da stvori solidnu infrastrukturu za razvoj kanadske kinematografije. I pored toga, u kanadskoj filmskoj industriji i dalje glavnu riječ vode američke kompanije, koje kontrolišu distribuciju i ubiraju 80 odsto godišnjih prihoda od prodaje bioskopskih ulaznica. Dok je zemlja postajala važno središte međunarodne produkcije, pojavilo se nekoliko reditelja s autentičnim lokalnim izrazom. To su: Dejvid Kronenberg (r. 1943), Atom Egojan (r. 1960), Gaj Madin (r. 1956) i Deni Arkan (r. 1941). Kronenberg je u početku snimao avangardne kratkometražne filmove da bi se tokom sedamdesetih preusmjerio na dugometražnu formu. Uz podršku CFDC-a, kao scenarista i režiser snimio je tri horora. Drhtavica (They Came from Within, 1975) prikazuje napad parazita falusnog oblika na stanovnike jednog solitera u Montrealu. Kronenberg je u splater uveo novi stilski element snimivši izlazak parazita iz rasprsnutog trbuha domaćina (istim trikom se četiri godine kasnije poslužio i Ridli Skot u Osmom putniku, što je tada izazvalo buru oduševljenja). U filmu Rabid (1977), poslije neuspjelog medicinskog eksperimenta, žena postaje vampir-kliconoša. Leglo (The Brood) govori o ženi koja materijalizuje svoj ubilački nagon tako što ga pretvara u čopor čudovišnih patuljaka. Baš kao i splateri Pitera Džeksona snimljeni uz finansijsku pomoć novozelandske Komisije za film. Kronenbergovi radovi koje je podržao CFDC jesu antiburžoaski i sadrže obilje krvavih scena, ali su znatno manje vedri. Zapravo, njegovi rani filmovi su alegorični: čudovišta su metafora za društvene pojave kao što su seksualni promiskuitet, zlostavljanje djece, razvod i slično.


(NASTAVIĆE SE)