-Priredio: MILADIN VELjKOVIĆ

U podne 6. marta 1889, Novi dvor bio je prepun svečano odjevenog svijeta koji je došao na prijem povodom državnog praznika. Tu su bili svi državni velikodostojnici i strani poslanici. Kralj Milan je pročitao proklamaciju kojom se odriče prestola u korist sina, a narod poziva na vjernost novom kralju Aleksandru, petom iz loze Obrenovića. Nekima je ova scena bila patetična i teatralna, a ostalima dirljiva i potresna. Kraljević je ušao u salu sa ocem i, poslije glavnog saopštenja, iskoračio je i uzviknuo: „Pomozi vam Bog, braćo!“ Publika ga je pozdravila gromkim: „Živio!“

Što se tiče očeve abdikacije, iz prepiske sa majkom nedvosmisleno se može zaključiti da je kraljević izranije bio pripremljen za očevo odricanje od prestola u njegovu korist. Otac ga je postepeno upućivao u svoju namjeru i abdikaciju mu je objašnjavao kao prijeku potrebu. Kralj je prihvatio čin abdikacije kao „veliku žrtvu“ koju je otac zarad njegovog dobra podnio. Pet dana po stupanju na presto, Aleksandar je pisao majci kao da se ništa neobično nije zbilo. Obavještavao je da igra kroket sa velikim uživanjem, jer je snijeg prestao da pada i vrijeme se proljepšalo. Novi kraljevski položaj nije donio krupne promjene u svakodnevnom Aleksandrovom životu. Pošto je do njegovog punoljetstva trebalo da prođe još pet i po godina, vršenje kraljevske vlasti pripalo je trojici namjesnika, koje je, na osnovu člana 70 Ustava iz 1889. godine, imenovao njegov otac. Izbor je pao na dvojicu generala – Jovana Belimarkovića i Kostu Protića, te na šefa Liberalne stranke Jovana Ristića, koji je vršio namjesničku dužnost i tokom maloljetstva Milana Obrenovića. Sva trojica su važili za pouzdane obrenovićevce, a Kosta Protić je bio i prijatelj kralja Milana.

Uprkos abdikaciji, kralj Milan je imao ustavom zagarantovano pravo da se stara o vaspitanju i obrazovanju svog sina. Neposredni nadzor nad vaspitnim i obrazovnim aktivnostima maloljetnog kralja otac je povjerio dotadašnjem vaspitaču i guverneru doktoru Lazaru Dokiću. Ova prava otac je zadržao do 1891. godine, kada se odrekao svih ustavnih ovlašćenja i prenio ih na namjesnike.

Od tog trenutka počinje sistematsko kraljevo školovanje. Od 1888. do 1891. godine kralj je sticao klasično gimnazijsko obrazovanje. Plan i program rada, po kojem je trebalo da završi srednju školu, otac je proslijedio guverneru Dokiću, a ovaj svim kraljevim nastavnicima. Đorđe Simić kaže da je nastavni plan za kralja Aleksandra, po očevom zahtjevu, izradio baron Gauča od Frankenturna, ministar prosvjete u njemačkom dijelu Habzburške monarhije. Sudeći po predmetima, izgleda da je kooptiran njemački srednjoškolski sistem, sa posebnim insistiranjem na stranim i klasičnim jezicima. Poslije toga je planirano trogodišnje univerzitetsko obrazovanje (1891–1894), koje bi bilo okončano u junu 1894. Kralj je u avgustu iste godine trebalo da napuni osamnaest godina, te je po punoljetstvu bilo planirano da preuzme presto sa svršenom visokom školom.

U trinaestoj godini (školskoj 1888/1889) kralj je imao šesnaest predmeta. Arhimandrit Firmilijan mu je jednom nedjeljno držao čas religije; Steva D. Popović je predavao, kao i ranije, srpski jezik, računicu, srpsku istoriju i zemljopis; latinski je držao Jovan Đorđević; Sava Urošević je predavao zoologiju i botaniku, te fiziku; francuski jezik Alfons Dezire Magru; njemački Herman Rezner, a engleski Ljubomir Nedić. Od stručnih predmeta, kralj je imao samo pješačka pravila s vježbanjem, koja je predavao kapetan Jovan Pavlović. Crtanje mu je držao Aleksandar Mašin, muziku Josif Svoboda; gimnastiku i borenje Đorđe Vujić i jahanje štalmajster. Kralj je imao samo jedan čas nedjeljno iz srpske istorije, te iz fizike i zoologije. Srpski i matematika bili su zastupljeni sa po tri časa nedjeljno, dok je muziku i jahanje kralj pohađao šest puta nedjeljno; latinski i gimnastiku po četiri puta, strane jezike po tri. Od ukupnog nedjeljnog fonda od 44 časa, opšteobrazovni predmeti su bili zastupljeni sa 41 časom (93,2%), a u okviru njih 12 časova (27,3%) bilo je rezervisano za srpski, matematiku, istoriju, fiziku, 12 časova (27,3%) za strane i klasične jezike, dok je preostalih 17 časova (38,6%) bilo rezervisano za rekreativne i predmete iz umjetnosti. […]


(NASTAVIĆE SE)

---