-Piše: Borivoje ĆETKOVIĆ

Akademik Rastoder olako i ishitreno zaključuje: politika kralja Nikole nije bila separatistička – nema izvora koji bi to potvrđivali. On je bio u „sukobu sa modelom ujedinjenja proklamovanim na Podgoričkoj skupštini, odnosno sa politikom bezuslovnog ujedinjenja. U praktično-političkom smislu on čini sve da ne dođe do ujedinjenja Crne Gore i Srbije. Poziva se na postojeće istorijske izvore i činjenice izvedene iz njih, pa pošto u njima ne nalazi „uporište”, kraljevu politiku implicite ocjenjuje kao ujediniteljsku. Već od kraja 19, a naročito početkom 20. vijeka kralj Nikola i njegova kamarila vode politiku uskog, egoističkog crnogorstva – politiku koja je morala završiti u separatizmu. Nijesu li Bombaška afera i Kolašinski proces, kao i držanje kralja Nikole u Prvom svjetskom ratu dokazi njegove separatističke politike. Kako, inače, protumačiti onaj čuveni proglas Crnogorcima u zemlji i inostranstvu na Badnji dan 1918. godine, u kome kralj, i ne pominje više srpstvo o kome je toliko pjevao i klicao mu, bez mnogo uvijanja, jasno i glasno poručuje: „Crna Gora je Crnogoracah. To je bilo i to će biti”. (Isto djelo, 201. I)
I riječ-dvije o „naučnoj” evoluciji dr Rastodera.
Daleke 1996. godone, ovaj istoričar medijski i politički uticajan u Crnoj Gori (naročito dok je podržavao u svemu novog gospodara), nije imao ovakvo mišljenje o Podgoričkoj skupštini – tada je nije vidio kao „nelegalnu i nelegitimnu” i priznavao je njen istorijski značaj.
„Stvaranje jugoslovenske države 1918. godine”, pisao je pomenute godine, „predstavlja međaš u istoriji južnoslovenskih naroda i država, bez obzira na kontroverze koje su ranije i kasnije pratile taj proces”. (Dr Šerbo Rastoder, „Životna pitanja Crne Gore 1918–1929”, „Socijalno-ekonomski osnov političkih borbi u Crnoj Gori 1918–1929”, knj. JP Kulturni centar Bar 1995. Recezenti: B. Petranović i B. Kovačević)
Niko tako ostrašćeno nije pisao o Podgorčkoj skupštini, njenoj navodnoj ulozi u ukidanje crnogorske državnosti, potiranju „crnogorske samobitnosti” i „individualnosti”, kao što je to u više navrata činio akademik Mijat Šuković, nekadašnji visoki državni funkcioner SR CG i SFRJ. Po vlastitom akademikovom priznanju, pišući o Podgoričkoj skupštini, on „ne iskazuje svoje mišljenje, nego činjenični nalaz utvrđen naučnim istraživanjem i izučavanjem”. Nije jasno kako je akademik Šuković uspio da ne „iskaže svoje mišljenje”, a da ipak da „činjenični nalaz” do kojeg je došao „naučnim istraživanjem i izučavanjem”? Napisani tekstovi o Podgoričkoj skupštini, tvrdi akademik, nastali su kao „rezultat naučne obrade” i imaju „studijski karakter prilagođen za običnog čitaoca”.
Podgoričkoj skupštini Šuković negira sve – nije imala nadležnost i pravo da odlučuje o budućnosti Crne Gore, pa je njeno „ustanovljenje nelegalno po unutrašnjem i međunarodnom pravu, i nelegitimno”. Poduži je spisak negativnih kvalifikacija koje je akadenik uputio organizatorima Podgoričke skupštine – prostor ne dozvoljava da se njima detaljnije bavimo.
Ono što je evidentno u Šukovićevoj „naučnoj obradi” Podgoričke skupštine jeste da akademik, po struci pravnik, pravni pisac, ekspert za ustavno pravo, ne haje nimalo za mišljenje kompetentnih istoričara. Ne zanima ga sudbina Crne Gore u Prvom svjetskom ratu, niti ga zanima uzrošno-posledična povezanost predratnih i ratnih zbivanja sa ujedinjenjem 1918. godine. Poziva se i na onu čuvenu devizu njemačkog istoričara Rankea da treba „reći onako kako je bilo”, ali akademik CANU pretrčava preko onoga kako je bilo 1918. godine, a ono što je bilo prije – to i ne pominje.
„Naučno istraživanje i izučavanje” akademika Šukovića bremenito je separatističkim fundamentalizmom i to je razlog da je njegova naučna percepcija i prošlosti i sadašnjosti crnogorskog društva iskrivljena, poluistinita i neistinita – država koju tako vatreno brani bila je zrela da propadne.
O događajima u prošlosti ne može se suditi pravničkom akrobatikom, niti se mogu posmatrati nezavisno od istorijskog konteksta, od uslova, mjesta i vremena zbivanja.
U knjizi „Podgorička skupština” dr Šuković se često poziva na knjigu Jovana Ćetkovića „Ujedinitelji Crne Gore i Srbije”. Iz Ćetkovićevih „Ujedinitelja...” citira doček „emisara” – ujedinitelja u Podgorici, i to na način koji to nije na razini jednog akademika. Rečenice vadi iz konteksta, slaže ih tako da bi izveo zaključak koji njemu odgovara i koji korespondira sa njegovim „naučnima saznanjima” do kojih je došao u svojim „istraživanjima” o Podgoričkoj skupštini.
(O bezuslovnom i uslovnom ujedinjenju i prisajedinjenju, o ulozi omladine u ujedinjenju i njegovoj odbrani, o tzv. božićnoj pobuni, italijanskoj podršci zelenašima, njenom ugušenju, obostranim zločinima bjelaša, vojske i žandamerije novostvorene države i zelenaških odmetnika, kao i položaju Crne Gore u novostvorenoj državi nije bilo riječi u ovom feljtonu. Prim. autora).
Kraj

---