Saudijska Arabija osudila je rezoluciju američkog Senata kojom se prekida američka vojna pomoć za rat u Jemenu i kojom se direktno krivi saudijski princ prestolonaslednik Mohamed bin Salman za ubistvo novinara Džamala Kašogija.
Saudijsko Ministarstvo spoljnih poslova saopštilo je da usvojene rezolucije predstavljaju „grubo uplitanje u unutrašnja pitanja zemlje i podrivaju regionalnu i međunarodnu ulogu Rijada”.
U saopštenju se navodi da se američke rezolucije zasnivaju na „lažnim optužbama”.
„Kraljevstvo je ranije saopštilo da je ubistvo Saudijca Džamala Kašogija užasan zločin koji ne odslikava politiku Rijada ni njenih institucija i osuđuje svaki pokušaj da se ovaj slučaj rješava bilo gdje drugo osim u okviru pravosuđa ove zemlje”, navodi se u saopštenju.
Rezolucije, koje je američki Senat usvojio 13. decembra, većinom su simbolične i malo je vjerovatno da će prerasti u zakon, podsjeća AP.

Naplatili 331
milion dolara

Američki Senat u petak je jednoglasno izglasao rezoluciju na osnovu koje je princ prestolonaslednik Saudijske Arabije Mohamed bin Salman odgovoran za ubistvo novinara Džamala Kašogija. Prethodno, Senat je sa 56 glasova za i 41 protiv izglasao da SAD treba da prestane sa pomaganjem vojne kampanje u Jemenu na čijem je čelu upravo Saudijska Arabija.
Ove odluke usledijile su nakon što je otkriveno da je Pentagon propustio da naplati čak 331 miliona dolara od Saudijske Arabije i Ujedinjenih Arapskih Emirata za dopunjavanje goriva u vazduhu i servisiranje aviona koji su učestvovali u bombardovanju u Jemenu.
Podrška Vašingtona vojnoj akciji u Jemenu počela je u martu 2015. godine u vrijeme Baraka Obame bez eksplicitnog odobrenja Kongresa, a nastavljena je i u vrijeme Trampove administracije, uprkos rastućem nezadovoljstvu u Kongresu zbog ponašanja Saudijske Arabije. To se promijenilo prošlog mjeseca, kada je Pentagon saopštio da je na zahtjev Rijada okončano dopunu goriva u vazduhu.
Najviši vojni zvaničnici priznali su da monitoring nije sprovođen kako treba. General Džozef Votel, glavnokomandujući Centralne komande američke vojske, rekao je senatorima da američka vojska nije pratila avione Saudijske Arabije i Ujedinjenih Emirata nakon što su ih napunili gorivom da bi kontrolisali da li su vršeni napadi na civile.

Priznanje nakon
pritiska Senata

Nije slučajno da je priznanje Pentagona došlo nakon pritiska iz Senata, gdje su zakonodavci insistrirali da se kazni saudijski režim zbog ubistva novinara Kašogija. Konstantni pritisak možda je signal da Saudijci neće nastaviti da uživaju nivo podrške iz Vašingtona kakav su imali prethodnih godina, navodi „Atlantik”. Paralelno, Pentagon može očekivati dodatni nadzor.
– Ovo je dobra vijest za poreske obveznike SAD i naglašava potrebu za jakim nadzorom Ministarstva odbrane. Pentagon preduzima mjere da se smanje računovodstvene greške ove vrste i Kongres mora i dalje biti na oprezu i spreman da ispuni svoju nadzornu misiju – saopštio je senator Džek Rid sa Rod Ajlenda, člana Odbora za oružane snage Senata.
Pentagon je objavio da je manjak od 331 miliona dolara podijeljen na 36,8 miliona dolara duga za gorivo i 294,3 miliona dolara za sate leta. Nije jasno koliko Saudijci, a koliko Ujedinjeni Emirati duguju pojedinačno.
U odgovoru na pitanje da li će neka od dvije pomenute zemlje nadoknaditi SAD bar dio troškova, Pentagon je naveo da su „Ujedinjeni Emirati obezbijedili neku isplatu za usluga dopunu goriva”. Kasnije Pentagon je potvrdio da Saudijska Arabija nije ništa plaćala, što je, kako piše „Atlantik”, zapanjujuće otkriće, s obzirom na količinu pažnje koju je vojna kampanja u Jemenu imala. Jusuf Otaiba, ambasador Ujedinjenih Emirata u Americi, u izjavi za „Njujork tajms” potvrdio je da će njegova zemlja platiti svoj dug.
Dio konfuzije potiče iz činjenice da za prvu godinu vojne kampanje Saudijci sa Vašingtonom nisu imali dogovor o servisiranju i dopuni goriva u vazduhu, poznat kao Sporazum o nabavci i servisiranju (Acquisition and Cross–Servicing Agreement ACSA). Umjesto toga, gorivo su dobijali preko već postojećih sporazuma za servisiranje koje je Amerika imala sa Ujedinjenim Emiratima. Prema novom američkom zakonu o potrošnji u odbrani, takvi transferi trećim stranama su zabranjeni.

Bez zvaničnog sporazuma

U maju 2016, uspostavljen je privremeni sporazum ACSA između SAD i Saudijske Arabije, ali nikada nije formalizovan.
– Ministarstvo odbrane je u procesu traženja naknade od Kraljevstva Saudijske Arabije i Ujedinjenih Arapskih Emirata preko Sporazuma o nabavci i servisiranju (ACSA). Naši partneri su pojedinačno obaviješteni o našoj namjeri da tražimo nadoknadu, a dobili su i procjene o tome koliko duguju – navela je u saopštenju Rebeka Rebarič, portparol Pentagona.
Pentagon je potvrdio „Atlantiku” da nije bilo zvaničnog ACSA sporazuma sa saudijskom stranom, već samo privremenog koji je u upotrebi od 2016. godine. Ranije ovog mjeseca, saopšteno je da je sporazum ostao nepotpun (zbog čega i nije Kongres obaviješten) jer Rijad nije uspio da ispuni „sve svoje interne procedure neophodne da sporazum stupi na snagu”.
Uprkos protivljenju na Kapitol Hilu američkoj podršci ratu u Jemenu, članovi Kongresa su imali velikih problema da dobiju osnovne podatke o dopunjavanju goriva.
U martu, grupa demokratskih senatora u pismu ministru odbrane Džimu Matisu tražila je detalje sporazuma o servisiranju sa Saudijskom Arabijom i UAE. Oni su pitali i kako je Saudijskoj Arabiji ponuđena pomoć u dopuni goriva prije potpisivanja sporazuma i tražili potpun obračun troškova za dopunu goriva za avione UAE i Saudijske Arabije od marta 2015. godine. U aprilu ove godine, američka vojska obavijestila je senatore da još uvijek izračunava troškove.
Taj proces je očigledno završen krajem ove nedjelje kada je Pentagon obavijestio senatore o cifri od 331 miliona dolara duga.
U međuvremenu, negodovanje protiv Saudijske Arabije u Vašingtonu moglo bi da postane jače. Istorijska odluka Senata, iako uglavnom simboličina, pokazuje da je Kongres, u najmanju ruku, spremniji da nadzire vojnu saradnju SAD sa saveznicima u Zalivu. A to može sigurno da znači još loših vijesti za Saudijce, završava „Atlantik”.

---