-„Svi primljeni učenici otpušteni su do 10. septembra kući jer zgrada i namještaj nijesu gotovi. Izgleda da uređenje zgrade i namještaja nećemo imati do 25. septembra ove godine te će trebati učenike raspustiti sve do 25. septembra”, dio je dokumenta „Dostavljanje Zapisnika sa prve i druge sjednice profesorskog zbora”, Niže gimnazije u Podgorici u Knjaževini Crnoj Gori, zastupljenom u zborniku „Prosvjetni rad profesora Mihaila Bukvića 1903-1916”.
Tekst, koji uveliko ima sličnosti s današnjim dokumentima, pročitala je Sanja Crvenica, učenica podgoričke Gimnazije „Slobodan Škerović”, prosvjetne ustanove koju je prije 110 godina osnovao upravo Mihailo Bukvić. Zbornik, koji je predstavljen u biblioteci podgoričke Gimnazije, priredila je Bukvićeva unuka filolog Žana Tasan, a objavio Državni arhiv Crne Gore, u kojem je i ona radila i pronašla zanimljivu građu za ovu knjigu. Na knjizi je radila sedam godina.
Publici se najprije obratila prof. istorije mr Vesna Kovačević koja je govorila o istorijskim, kulturnim i društvenim, prilikama u Crnoj Gori u vrijeme kada je Bukvić vizionarski osnivao gimnazije po Crnoj Gori, među njima i podgoričku. Tako je, podsjeća Kovačevićeva, 1910. godine, kada je Crna Gora postala kraljevina, radilo 136 škola, koje je pohađalo 12 hiljada učenika. Zanimljiv je i podatak koji iznosi istoričarka, da je dvije godine ranije, 1908. za školstvo iz državnog budžeta izdvojeno svega osam odsto. Ali, isto tako, početkom 20. vijeka u Crnoj Gori su radile i tri štamparije, objavljivano je 10 dnevnih listova, a publikovani su i stručni i književni časopisi.
– Kulturno nasljeđe Crne Gore jedinstveno je i predstavlja posljedicu razvoja, tokom istorije, pod uticajem kako zapadne tako i istočne civilizacije. Kultura u Crnoj Gori, samim tim, razvijena je kao saglasje raznih tradicija – rekla je Kovačević. Ona je dodala da o tome svjedoče dokumenti i spomenici kulture.
Kako je naglasila prof. Sanja Marjanović, bibliotekarka u Gimnaziji, koja je umješno vodila promociju, ovaj zbornik dokaz je da sadašnji uspjesi učenika i profesora ove ustanove nijesu došli sami od sebe, već su nastavak tradicije utemeljene prije 110 godina.
Autorka knjige Tasan objasnila je otkud potreba i ideja da napravi jednu ovakvu knjigu. Kada je došla u Državni arhiv, htjela je da uradi nešto korisno, čak i kada je njena familija u pitanju.
– Odnosno, da izvučem iz anonimnosti ličnost koja je bila važna za istoriju školstva Crne Gore, a to je moj djed Mihailo Bukvić. Pomažući drugim istraživačima u Državnom arhivu, shvatila sam da mogu i sama napraviti knjigu. Iznijela sam na vidjelo oko 1.000 dokumenata, koji su izbor iz 106 arhivskih fascikli – rekla je Tasan. Trenutno, radi na drugoj knjizi u kojoj će obraditi dokumenta vezana za Bukvićevu poslaničku funkciju. Dodaje da joj je posao bio otežan jer se susretala s dokumentima pisanim rukom, a oni koji će istraživati današnja dokumenta, sigurno će im biti lakše, jer je riječ o štampanim dokumentima.
- Dok sam radila na knjizi plašila sam se da će biti suvoparno, dokumenta i arhivska prašina na njima. No, ispostavilo se da neko ima više, a neko manje dara za pisanje, i da se može pronaći niz zanimljivih podataka, koji neće biti zanimljivi samo istoričarima – kaže Tasan, koja je takođe bila učenica podgoričke gimnazije. Tasan je poklonila nekoliko primjeraka gimnazijskoj biblioteci. Na kraju, gostima se obratila i direktorka Gimnazije Zoja Bojanić Lalović, ističući da svi treba da budu zahvalni Bukviću koji je formirao školu iz koje su ponikle mnoge ugledne ličnosti.
Ž.J.
)){kind=small}
